,

And from that moment, I serously took to learning English. (Тэгээд би энэ л цаг мөчөөс эхлэн Инг хэлийг чухалчилан үзэж гарлаа.) My first simple motivation was to learn a few phrases so I could show off in front of my friends back home, whom I was to join in mere six months. (Миний эхний өдөөлгө нь бол тун энгийн бөгөөд би ердөө л хэдхэн үг өгүүлбэр тогтоогоод улмаар зургаан сарын дараа гэр орондоо харьж очоод найз нөхдүүдийнхээ өмнө гайхуулах явдал байлаа.) Those six months proved to be very fruitful for me. (Эдгээр зургаан сар нь миний хувьд маш үр өгөөжтэй байж билээ.) I practically digested that entire textbook that I had picked up in the music room. (Хөгжмийн өрөөнөөс олж авсан нөгөө сурах бичгээ золтой л идчихээгүй.) I was soon done with my military duty for the time, and as I came back home, I thought I could speak English fairly well. (Тэгээд удсан ч үгүй цэргийн алба дуусч, гэр орондоо харихдаа би Инг хэлээр дажгүй овоо ярьж дөнгөнө хэмээн үзэж байж билээ.) I made up my mind to enter a teacher`s college that same year. (Тэр жилдээ би багшийн сургуульд орно гэж шийдэж билээ.) I applied and I was accepted. (Хичээнгүйлэн чармайснаар сургуульдаа ороод авлаа.) Scarcely had I entered the college than I made friends with Frank, an American guy of 28. (Сургуульдаа оронгуутаа л 28 настай Фрэнк гэдэг америк залуутай танилцдаг юм байна.) I`d long wanted to come across some native speaker so I would be able to perfect my speaking skills. (Ярианыхаа Инг хэлийг сайжруулах юм сан хэмээн унаган Инг хэлээр ярьдаг хүнтэй танилцах юм сан гэж их л удаан хүсч байж билээ.) The moment we started speaking English with each other, he raised his eyebrows and seemed to have kept them there for the duration of our entire conversation. (Бид хоёр бие биетэйгээ Инг хэлээр ярьж гарангуут л мань нөхрийн хөмсөг нь атираад явчихдаг байна, миний анзаарснаар бол яриа дуусан дуустал түүний хөмсөг атираатай чигээр байсан шиг санагдаж байна.) It turned out that he was having a very difficult time understanding me – my speech was fluent all right, but it was absolutely wrong. (Тэр ерөөсөө намайг ойлгоогүй бололтой. Би ч уул нь түгдэрч торолгүйгээр ус цас шиг л урсгаж гарсан л даа, гэхдээ ерөөсөө буруу ярьж байсан юм билээ.) It was not authentic from a native speaker`s point of view. (Унаган хэлтэй хүнд бол миний яриа нэг л тийм хөгийн юм байсан бололтой.) Could I understand Frank? Well no, not really. (Би Фрэнкийг ойлгож байсан уу гэвэл бас гялаан байхгүй.) It was my idea to talk on and on unceasingly, and brag about how good I was at English, but it was then and there that I realied the harmful effects of the textbooks that I had been using: (Зогсоо зайгүй дужигануулаад л Инг хэлэнд өөрийгөө хир мундаг вэ гэдгээ нэг үзүүлэе гэж бодсон хэрэг.) They were all written by Russian authors and they taught the students the wrong diction and a related lack of proper context, and were practically useless. (Тэдгээр сурахыг орос зохиогчид зохиож, оюунтанууд тэр сурах бичгээр санаагаа буруу илэрхийлээд сурчихсанаас гадна холбоо уялдаагүй авцалдаа муутай авах юмгүй юмнууд байсан юм санж.)

Эдгээр хадмалдуу орчуулга нь утга санааг нь гаргах төдий гэдгийг болгооно биз ээ.

What IQ means? = IQ гэж юу гэсэн үг вэ?

When you say someone has a high IQ, what does that mean? (Ямар нэгэн хүнийг өндөр IQ –тэй хүн хэмээн та нар ярихдаа юу гэсэн үг вэ гэж ойлгодг вэ?) What does your IQ measure? (Та нарын IQ-г юугаар хэмждэг вэ?) Does having a high IQ guarantee that you will be successful? (Өндөр IQ-тэй байна аа гэдэг нь та нарын амжилтанд хүрэх баталгаа болох уу? ) Does having a high IQ mean you will be rich? (Өндөр IQ-тэй байна аа гэдэг нь та нар баян болно гэсэн үг үү?)

When I was in the fourth grade, my teacher announced to the class, “Students, we are honored to have a genius in our midst. (Намайг дөрөвдүгээр ангид байхад манай багш ангийнханд “Сурагчид аа, бидний дунд үнэнхүү суут чадалтан байгаа нь нэр төрийн эрхим хэрэг болж байна аа. ”) He is a very gifted child, and he has a very high IQ. (Тэр бол тун ч тунгалаг ухаантай хүүхэд. Тэр маш их өндөр IQ-тэй.)” She then went on to announce that one of my best friends, Andrew, was one of the highest students she had ever had the privilege to teach. (Үүнийхээ дараа тэр бээр цааш үргэлжлүүлэн миний хамгийн сайн андуудын нэг болох Андрү-г урьд өмнө нь сургаж байсан шавь нарын хамгийн мундаг сурагчидын нэг нь юм хэмээн авдаг юм байна.) Up until that time, “Andy the Ant,” as we all called Andrew, was just one of the kids in the class. (Өнөөг болтол бидний “Шоргоолж Анди” хэмээн хочилдог Андрү маань ангид бол байдаг л нэг ердийн бандь байсан.) We called him “Andy the Ant” because he was tiny and had thick glasses that made him look like a bug. (Яагаад бид түүнийг “Шоргоолж Андрү” хэмээсэн юм бэ гэвэл, тэр бээр таахай намхан, дээрээс нь болоогүй ээ зузаан нүдний шил нь түүнийг цох хорхойрхуу болгодог болохоор л тэр. ) Now we had to call him “Andy the brainy Ant.” ( (Одоо болохоор бид түүнийг “Гавал шоргоолжин Андрү” хэмээхээс өөр аргагүй боллоо л доо.)

Not understanding what IQ meant, I raised my hand and saked the teacher, “What does IQ mean?” (IQ гэдэг нь юу гэсэн үг юм бол гэдгийг ойлгоогүй болохоороо би гараа өргөж “IQ” гэж юуг хэлээд байна аа? хэмээн багшаас асуулаа.)

Энэ нэг төр шүү юм ёстой нэг жонхуу гээч юм болж байна аа. Ингэж харсаар байгаад сөнөцгөөх үү? Ганцхан хүүхэд л байхад улс орныг аваад явдаг юм шүү дээ. Чинггис хааныг хар. Арслан-Хот улсыг хар. Монголын залуус англи хэл үзэж, архи уусаар байгаад дүнхүүрч гүйцжээ. Ардчилсан намын Алтанхуяг гэнэ үү нэг нөхөр хиристийн мянган залуугаар нэг доор намынхаа цусыг сэлбэн доонордож байна аа. Удахгүй та нар христийн гарт орж цовдлуулах болно. Чацаргана Алтанхуяг гээд нэг багш ухаантай юм байсан байх аа. Удахгүй АН нам биш ХАН нам болох байх аа даа. Хиристийн Ардилсан Нам болно. Танайд хоноё гээд л явдаг нэг гуйлгачин хужаа саяхан Ховдын Булган суманд оччихсон Австралиас ирсэн нэг хирист авгайнд хонож байна аа. Тэр нь би хиристийн охин гэж чарлаад л, наадах нь зургий нь аваад л ганц нар нь гарч байна аа. Тэнд мань эр нэг цадах шиг боллоо. Булган сумын хасгууд цөм хирист болчихсон юм байх даа. Тэр авгайг хөөгөөд явуулахгүй юу хийж суудаг байна аа. Тэр нутагтаа амьдарч чадахгүй, ямар сайн даа энд ирж гэдэс гарч байх вэ дээ. Монгол ч мөн ч их буянтай газар юм аа.

Айсан хүн адуу хөөнө гэж, Нинжийг нэг юм цааш нь харуулах шиг боллоо. Одоо дараа нь Энхбаярыг нухах байх. Ингээд л нэг нэгээр нь зөөнө дөө хөөрхий.

,

Эрлийз хурлийз эсэргүү цагаач ядуу тавд эх орон байдаггүйг өглөө болгон санаж бай.

One time I was there, something caught my attention: an instructional English textbook, lying in a dusty corner. (Нэг удаа тэнд байж байтал, байшингийн тоосонд дарагдсан буланд хэвтэж байсан Инг хэлний нэг сурах бичиг миний анхаарлыг татдаг юм байна.) I picked it up. (Би түүнийг дээш нь авч үзлээ.) It was a rather thin hardcover book written by a Russian author. (Орос хүн зохиосон нилээд нимгэвтэр ном байсаан.) At that moment, I was in great need of such understanding since, just recently, our capitan`s daughter had handed me a love-note in English, which might as well have been Greek to me. (Тэр үед иймэрхүү хэрэглэхүүн надад маш их хэрэг болоод байсан л даа, яагаад гэвэл, тун саяхан манай даргын охин надад Инг хэлээр бичсэн хайрын нэг зурвас гардуулсан юм л даа. Тэр зурвас нь миний хувьд бол хятад ханз л гэсэн үг байлаа.) It only contained a couple of lines, but I couldn`t make them out because I had been a lousy student of English when I took classes in it in high school. (Тэр зурваст бол хоёрхон мөр л бичээс байсан. Харин би түүнийг орчуулж дөнгөдөггүй ээ. Учир юун хэмээвээс, дунд сургуульд байхдаа Инг хэлний хичээлд муу авдаг сурагч байсан хэрэг.) Fortunately, there in our company we had one really smart guy from St. Peterburg. (Аз дайрахад, манай салаанд Санкт-Петербүргийн нэг үнэхээр цовоо цолгион хүү байсан хэрэг.) The guy was rumoured to be good at English. (Дам сонсох нь ээ, тэр хүү Инг хэлэндээ шаггүй гэдэг юм байна.) I went to him right after I got done flipping through the book, because I couldn`t find the word “am” in the series of verbs that were provided by the book. (Би ч номоо шидчихээд л тэр дороо нөгөө хүү рүү туслалцаа авхаар яваад очих нь тэр. Тэр номд байсан үйлъүгийн дотроос “AM” гэдгийг олж чадаагүй учраас л тэр.) He laughed out loud and said, “Well, you should have looked it up where the verb *TO BE* was. It`s part of it. *AM* is the linking-verb for first-person singular.” (Тэр-бээр байдгаараа инээж ханиагаад “За тэгэхээр, чи уул нь TO BE гэдэг үйлъүг байгаа газар л үүнийг эрж хайх байсан байхгүй юу. *AM* гэдэг чинь түүний л нэг мах цусны тасархай байга юм. *AM* гэдэг чинь нэгдүгээр бие ганцаажтоог үзүүлсэн холбоос үйлъүг гээч нь байгаа юм.”) хэмээн хэлж билээ.

Being a great teacher, he knew that the true definition of education was to draw out your genius, not just cram information in.) (Мундаг багш хүн байсныхаа хувьд тэр-бээр, боловсролын үнэнхүү зориулалт нь бол мэдээ сэлтийг хий хоосон хар баагаар чээжлүүлэхэд биш, та бүгдийн эрдэм ухаан авьяас чадлыг ил гаргаж ирэхэд оршдог юм гэдгийг мэддэг байсаан.)

IQ –дэмбэрэл гээд нэг новш байсан даа. Одоо чимээ тасраа юу даа. Муусайн хүүхдийн минь толгойг мөн ч их эргүүтүүлсэн дээ. Худлаа молигодож баахан мөнгө цохисон доо. Гахаад үхчихсэн юм болов уу. IQ-гийн тухай, чухам юу болохыг би дараа үзүүлнэм. Тэр үед та нар ойлгох биз ээ. Боловсролын тогтолцоо нэгмөсөн унасан, эрүүл мэндийн тогтолцоог Ламбаа гэж гунгануур эр дуусгаж байна. Хятадууд Эрээнд Монгол хүний мөнгийг саах гэж, европ, ардын эмнэлгэ бариад авлаа. Нэртэйгээр нь, Эрээнээр нийслэлээ хийчихмээр юм. Ийм үед л улс орон дуусдаг байна. 2012 онд Монгол гэдэг улс дэлхийн улсын тооноос хасагдаад Эрээний монгол гэдэг улс бий болох бололтой. Улс орныг хэн гуай ийм байдалд оруулсан???

WHAT IQ MEANS? = IQ гэж юу гэсэн үг вэ?

,

All in all, my new job took me no longer than two hours a day. (Уртаашаа бол, миний ажилд хоёр цаг ч хүрэхгүй шахам хугацаа ордог билээ.) The rest of my ample spare time I could enjoy the way I pleased. (Үлдэж байгаа тэр их зав зайг би өөрийнхөө тааллаар өнгөрөөж дөнгөдөг байж билээ.) I naturally spent a lot of time in the gym training myself hard by the hour. (Мэдээж хэрэг, өч төчнөөн цагаар шаргуухан дасгал сургууль хийж зөндөө цагаа биеийн тамирын танхимд бардаг байсан.) Next door, there was a music room where half a dozen soldiers were loudly and clumsily playing guitars and drums. (Хөрш зэргэлдээ хаалганд хөгжмийн өрөө байх, тэнд арваад цэрэг бөмбөр хэнгэргийг хайр найргүй нүдэж, гитаар хэмээх утаст хөгмийн чавхдасыг харин ч нэг чарлуулан балбаж өгнө дөө.) They were presumably practising their skills, and probably made themselves believe they could soon become the next Beatles. (Тэд тоглох ур чадвараа сайжруулцгаан тун удахгүй бас нэг Биитлз хамтлаг болно хэмээн бодож байсан байх аа.) I frequently visited them to talk about life. (Амьдрал ахуйн тухай хөөрөлдөх гэж би түүгээр байнга орж гарч байх.)

Ерөнхий сайд Их хурлын гишүүдийг хүндлээд Франц явах айлчлалаа хойшлуулсан гэж авч байна аа. Хуцаж байгаа элжиг шүү. Нөгөө Саркази ч бил үү нэг джүүд нь Европын холбооны санхүүгийн хямралын хуралд оролцоод, юун Батболдтой Матболдтой манатай, баастай шээстэйгээ хутгалдах шахам ухаангүй байсан хэрэг. ЗХУ шиг тийм том гүрэн сарниж байхад энэ муу Европын холбоо нэртэй нохойн баас одоохон сөнөнө. Манайхыг хоёрдахи Ливи буюу Азийн Ливи болгох талаар тэр джүүдтэй ярилцахаар явж, францын түрэмгий цэргүүдийг оруулж ирэх санаатай байгаа байх. Батболд Баяр бид гурваар Франц дутав гэж үү дээ.

Home schooling is no longer a fringe form of alternative education. (Гэрийн боловсрол нь цаашдаа сонголттой боловсролын шоовдорлогддог гадуурхагддаг, ад үзэгддэг хэлбэр байхаа нэгэнт больсон байна.) Today the number of kids being educated at home is increasing by 15 percent per year. (Өнөөдөр гэрээр боловсрол олж авч байгаа хүүхдийн тоо жил бүр 15 хувиар өсч байна.)

Монгол хүмүүс гэрийн боловсролтой байсан гээд дооглодог байсан цаг саяхан. Тэгсэн чинь тэр маань боловсрол олж авах шилдэг хэлбэр байжээ. Их өндөр төвшний боловрол соёлтой ард түмэн байсан байна. Одооны энэ нэг байж байгаа боловсрол шиг юмны царайг та нар нэг харчих даа, хонь хашчихсан юм шиг, 40-50-иар нь нэг өмхий өрөөнд оруулж байгаад, нэрээ зөв бичиж чаддаггүй монгол хэлний багшиар, нэгийг нэгээр үржүүлж чаддаггүй тооны багшиар хичээл заалгагчаан болж байна. Хувийн сургууль гээд байгаа нэг юмы нь бас нэг хараарай. Мөн ч хөөрхийлөлтэй байна даа. Сонгууль, сунггуль яриад байх юм, нэг гурван толгой л яриад байх юм. Өөр хийх ажил дээрээ ч алга, дороо ч алга.

Einstein said A person does not need to go to college to learn facts. (Эйнштейн хэлэхдээ: Баримт хэрэг болсон явдлыг үзэхийн тулд хүн коллидж энэ тэрд явах хэрэггүй.) He can learn them from books. (Тэдгээрийг номоос мэдэж авч болно.) The value of a liberal arts college education is that it trains the mind to think. (Коллидж-д үздэг ерөнхий боловсролын зүйлсийн үнэ цэнэ нь тэдгээр нь уураг тархийг бодож сургадагт оршином.) хэмээжээ.

The word education comes from the Latin word educare, which means “to draw out”. (Боловсрол, гэгээрэл, эрдэм гэсэн үг нь Латины “гаргаж авах, сугалж авах, уудлаж авах, олох” үгэнээс гарвалтай) ажээ.

“Ухаан буй бөгөөс аливаа хэрэгт аргыг олж чадах тул ЭРДЭМ сур!!!” хэмээн Инжаннаши гуай зуу гаруй жилийн тэртээд айлджээ.

“Education is the ability to meet life`s situations.” хэмээн Принстоны Их Сургуулийн ерөнхийлөгч байсан хүн саяхан айлджээ.

“Образование – это умение правильно действовать в любых житейских ситуациях.” хэмээн Орос хэл рүү буулгажээ.

Хэрэв таны залхуу хүрэхгүй бол үг нэг бүрээр нь тулгаад үзээрэй. Зөрөх үг байхгүй.

Тэгвэл То ванг гуай: “Хоосроно гэгч эртний үйл гэвч энэ ном бурхантай төрсөн их буяныг үзвээс их төлөв ухаан санаа барагдаж, залхууран хойргошсоор хамаг үйл хождон аж төрөл (бизнес) үгүйгээс өдөж хохирох болно. Хоосрохуйд урьдаар УХААН барагдана. УХААНТАЙ хүн хоосрох бэрх. Одоо УХААН барагдсан хүнд УХААН зааж тэнхрүүлэх хэрэгтэй.” хэмээн айлджээ.

Эндээс нэг л юм харагдаж байна. УХААН гэсэн нэг юм байна. ХЭЛ БИЧИГ хоёры нь солихоор ухаан нялхардаг ажээ. Харийнхан үүнийг олон жилийн турш манай тэнэгүүдэд мөнгө үмхүүлэн хахуули залгиулан үүнийг хийж дөнгөсөн. Хамгийн сүүлчийн Кембриджийн хутгыг Боловсролын яамны нэг хужаа Одоо хэрэгжүүлж эхэллээ.