,

Using the mother tongue  = Эх хэлээн хэрхин яаж хэрэглэх нь, Эх хэлийг хэрэглэхүй нь, Эх хэлээн хэрэглэцгээе (Гадаад харь хэл сурахад шүү дээ.) гэх мэтээр янз янз, ёоз ёозоор орчуулах ажээ.

Энд нэгэн сонин юм байгаа юм. –ING гэсэн дагаварт их учир байна. Энэ их ороолгон юм шиг байна лээ.

CreatING a team = Багаа хэрхин яаж байгуулах нь, Багаа хэрхин яаж бүрдүүлэх нь, Багаа бүрдүлэх нь

Эх хэл нь харь хэл үзэхэд ямар ач тустай байдаг тухай Виталий Левенталь гэдэг хүн ингэж бичсэн байна: “... взрослому человеку выучить язык <<заново>>, не опираясь НА РОДНОМ ЯЗЫКе, просто не дано. ... русскоязычный ученик должен усвоить базовые принципы изучаемого языка, оттталкиваясь от знания языка , которым он владеет полноценно. Усилия же, прилагаемые без этого, напоминают попытки кормить журавля с тарелки. Видимо этим и объясняется тот поразительный факт, что множество людей долгие годы учат английский в школе, в институте, не приобретая при этом реальных умений.” = “...насанд хүрсэн хүн эх хэлэндээ түшиглэлгүйгээр  <<шинээр дахиад>> хэл үзэж сурна гэдэг бол ерөөсөө огт бүтэхгүй  зүйл. ... Орос хэлтэй сурагч хүн үзэж буй хэлнийхээ суурь зарчмыг бүрэн эзэмдсэн эх хэлнийхээ мэдлэгт дулдуйдан сурч авах ёстой. Үүнгүйгээр чармайн оролдсон оролдлого зүтгэл бол тогорууг тавгаас хооллох гэсэнтэй агаар нэгэн буй. Үүний нэг гайхалтай баримт жишээ бол өдий төдий олон хүмүүс ерөнхий боловсролын сургууль хийгээд  дээд сургуульд он удаан жил Инг хэл үзээд ямар ч бодатай үр дүнгүй хоцордог нь  үүгээр тайлбарлагдах бололтой.”   

Манайхан бол эх хэл ч байхгүй таг, харь хэл ч байхгүй яг байдаг нь бүр ч хөөрхий байна аа. Орос ардын тогоруу үнэг хоёр гэдэг үлгэрт гардаг, “тогорууг тавгаас” хооллох гэдэг нь зальт үнэгийн хийж байгаа ажил. Тогоруу нь Та юм байна, тавагтай хоол нь Инг хэлний күүрс сургуулиуд юм байна. Үнэг бол күүрс гээчийг зохион байгуулагч, зар сурталчилгаагаар худлаа молиго үмхүүлдэг газрууд юм байна. Манай күүрс сайхан шүү, гурав хоногт хэл сураад л гарна гэж, манайд ирж хэл үзээрэй гэх мэтээр чулуу хөөлгөөд л хэдэн муу бор төгрөгий нь мулт цохиод л, тавагтай сайхан хоол харуулаад л цаг хугацааг чинь барна даа хөөрхий. Мөн сүрхийеэ. Энэ бол луйвар буюу бизнес гээд харь үгээр нэрлэсэн, харийнхны гар хөл болсон юмнуудын хийж буй ажил. Гадаад багштай гээд байгаа. Үхсэн хатсан энэ хойт хоёртоо бол доо чи. Тэднүүд нь эх орондоо хийж чадах юм байхгүй, траншея-гийн хэдэн гуйлгачин шүү дээ.

Лиа и журавль = Үнэг тогоруу хоёр

The fox and the crane

Подружилась однажды лиса с журавлём и пригласила его к себе в гости: = A fox wants to be friends with a crane. = Нэгэн цагт үнэг тогоруу хоёр итгэмжит нөхөр болцгоожээ.

 

-       Приходи, дорогой, ко мне в гости! Я вкусный обед приготовлю! Угощу тебя! = The fox invites the crane to come and see her. “Come over, my friend! I`d like to see you!” = Эрхим минь, манайд зочилж хайрла! Амттай сайхан хоол бэлдэж,  чамайгаа дайлнам!

 

Журавль согласился  и пошёл к лисе в гости. Пришёл он к лисе, а лиса наварила манной каши, положила на мелкую тарелку, поставила тарелку на стол и угощает журавля: = The crane comes to the fox. The fox makes porridge and puts it on a plate. She serves the food and says: = Нөгөө муу тогоруу ч заллагыг хүлээн аваад  үнэг гуайнд очсон юм байх. Харин үнэг гуай талхалсан будааны гурилаар зутан хийгээд шалчигар тавагт хийгээд ширээнээ тавьж:

-       Ешь, дорогой гость! Сама готовила. = “Please, help yourself, my friend!” = Эрхим зочин Та хүртэн зоогло оо! Гараа гаргаж хийсэн эд шүү.  гэж гэнэ.

Журавль хлод-хлоп своим длинным носом по тарелке, стучал стучал, а в рот ничего не попадает. А лиса в это время лижет и лижет языком кашу – так всю кашу и съела. Съела кашу и говорит: =  The crane tries and tries with his beak, but he can`t get to the porridge on the plate. The fox licks the porridge till the plate is empty. = Тогоруу урт хушуугаараа тавгийг хап – хап дэлдэж, тог тог тоншсон ч ам хамарт нь юу ч орсонгүй гэнэ. Харин тэр хооронд нь үнэг гуай аль хэдийнээ тавагтай будаан зутанг цэмбийтэл нь долоож орхижээ.

Съела кашу и говорит: = Then she says: = Долоочихоод өгүүлэх нь:

-       Не сердись, дорогой! Больше нечем тебя угостить! = “My friend, I`m sorry, but there is nothing left for you.” = Эрхим минь бүү ундууцагтун! Чамайг өөр дайлах юмаар маруухан л байна шүү! гэжээ.

Инг хэлний күүрсүүд гэж нэг иймэрхүү л юм байна даа, хөөрхий. Яасан ч хууртаж дуусдаггүй амьтад юм бэ дээ, энэ монголчууд. Та өөрөө л харь хэл сурна уу гэхээс сая төгрөг өгөөд ч күүрс таныг харь хэлд сургахгүй. Оюун ухаан төрөлхийн байдаг даа. Сүвтэй нь сүвлэнэ биз дээ.

,

Using the Mother Tongue = Эх хэлээ хэрэглэцгээе

Making the most of the leaner`s language = Сурагчийн унаган хэлийг дээд зэргээр ашиглацгаая

Сүүлийн үед харь хэлийг үзэхэд эх хэлий нь ашиглаж хэрэглэх нь маш их өгөөжтэй байна гэж ярих болсон. Харь хэл үзнэ гэдэг бол хүний санаа бодол, хүсэл эрмэлзлэлийг нөгөө буруу хэлтэн яаж илэрхийлдэгийг л сурч авахыг хэлээд байх шиг ээ. Ри багштаны нэг хэлсэн үг бий: “Эх хэлээ сурч байж харь хэл үздэг” гэсэн утгатай. Эх хэлээрээ, ээжийнхээ хэлээр ганц сайхан өгүүлбэр зохиож чадахгүй байгаа амьтан чинь, яаж харь өөр хэлээр сайхан өгүүлбэр зохиов гэж дээ. Бодмоор юм. Газар газрын хүмүүсийн сэдхихүй нь өөр өөр, ангид ангид байдаг болохоор хэл нь тэгээд өөр өөр байдаг буюу ертөнцийг таньж ойлгосон ойлголт нь өөр өөр байдаг юм аа даа. Орос хүмүүс “Бороо орж байна” гэдгийг “Дождь идёт буюу Бороо явж байна” гэдэг нь байгалийн үзэгдлийг нэг өнцгөөс, ахуй ёсондоо тааруулж сэтгэж байгаа бол Монгол хүн ч гэсэн хүн л юм болсон хойно бас нэг муу сэдхинэ биз дээ. Орос хүн байшингийнхаа цонхоор харжээ байхад нээрээ л бороо явж байгаа юм шиг цайран цайран айсуй харагддаг бол Монгол хүн нүхэн гэрт сууж, дээшээ доошоо гарч ороход хэрэглэдэг нүх буюу өрхөөр нь  борооны дусал “ОРЖ ирдэг” болохоор нь бороо орж байна гэдэг бололтой. Түүнээс биш бороо нь аль ч улсад орж л байдаг байна. Хойт туйлд яадаг юм бол бүү мэд. Ийм болохоор нь эх хэлнээс хөөж, мэддэгээс нь мэддэггүй рүү явуулах бололтой юм аа даа. Гадаад багштай мундаг күүрс энэ тэр гээд л хөөрхий муу монголчууды минь нэг гөхдөх юм аа, эргүү загас шиг л хамаг мөнгө, хамаг цагаа барж дуусах юм. Америкийн хар яриагаар яах вэ дээ. Зуун жил үзээд ч тэр гудамны хар яриаг нь сурахгүй шүү дээ. Энэ бол цөм өөрийн ухаанаа алджээ. Харь хэлийг бол нэг хэлээр байхгүй юмыг байгаа хэлээр нь олж үзэх гэж сурдаг болохоос биш Нью-Йоркийн цагаачдын гудамжны хэлээр юу хийнэм зээ. Бодох хэрэгтэй байна. Тэр гадаад багш гээд траншея-гийн америк англи хүн чинь монгол хэлний нь мэдлэг “zero knowledge of student`s Mother Tongue  сурагчийн эх хэлний нь мэдлэг тэг“ ийм амьтан юугаа заах вэ дээ. Хайран мөнгө хайран, хайран амьдрал. Яасан их мбнгбтэй, яасан их завтай амьтад байдаг байна аа. Энэ монгол хэлний багш нарыг боловсролын сайдтай нь жагсааж байгаад буудахсан. Уурхайг харийнхан идэж дуусч байхад, уураг тархий нь энэ муусайнууд идэж дууслаа. Энэ хойт хоёрын чинь Кэмбридж билээ. Больж үз. Одоо Азийн хавар монголд эхэлсэн. Африкийн хавар одоо зундаа шилжээд тэднийг сүйрүүлж байна. Обама гэдэг халтар юм хойноос нь “матрын нулимсаа” савируулж байна. Манайд ч энэ байдал энэ зун жинхэнэ утгаараа хэрэгжинэ. Энхийг сахиулах гэж цэрэг явуулж байгаа биш, харьд аваачиж террорист гээчийг бэлдэж өгч байгаа. Түрүүч нь сая үр дүнгээ обама-д харуулав. Та нар Инг хэлэндээ муундаг гэж өөрсдийгөө бодож байгаа байх. Мундаг л гэж бодогдож байгаа бол юм сурах үйл явдал чинь зогссон гэсэн үг. Та нар харь хэлний мэдлэгээ, эх хэлний мэдлэгээ нэг шалга даа. Ганц бадаг шүлэг үзүүлэе:

The cloud-messenger = Үүлэн зардас (Гаалидааса-гийн зохиолоос)

A certain Yaksha neglectful of his duties and shorn of his glory by the curse of his lord, which was to last for a year and was unbearable by reason of his separation from his wife, took up his abode among the hermitages on Mount Ramagiri which abounded in shady trees and where the waters were rendered sacred by Sita`s ablutions.

Үүнийг уншаад өөрийнхөө орчуулгын “бүдэг” шилээр нэг хараад, дараа мэргэд яаж буулгасныг нэг үзвэл, Та эх хэл болон харь хэлээ хир мэдэж байна вэ гэдгээ нэг харьцуулж, омог чинь жаахан ч болов, хэд хоног ч болов намжих болов уу. Энэ бол Таны хувийн хэрэг. Ямар надад Ингли хэл сурч өгөх гэж байгаа биш. Инжаннаши өвөөгийн үгийг дахиж иш татмаар байна: “Ухаан буй бөгөөс аливаа хэрэгт аргыг олж чадах тул ЭРДЭМ сур!!!” Эх хэлгүй юм энэ хойт хоёрын ухаан байх вэ дээ, ухаангүй юм чинь “эргүү цагаан” мөндөл шиг эргүүтсээр байгаад хорвоог барна даа хөөрхий. Та уураа дар. Өөртөө л уурла.Ийм болгосон багш нартаа баярла, тийм болгосон боловсролын гээд байгаа яамандаа баярла. Эцэст үүнийгээ мэдэхгүй өөртөө гол уураа гарга.

Ри багшийн орчуулга:

ҮҮЛЭН ЗАРДАС

Сэрэмж алдсан нэгэн ягшас, хилинт эзний бошог зарлигаар

Сүр жавхлангаа бууруулан, үзэсгэлэнт амрагаасаа жилээр хагацаад

Сэдхилд тааламжит гүнжийн угаалд ариудсан мөрний ойр

Сүүдэр төгөлдөр галбарварас модот Рамын уулнаа суун авай.

Сагаражавын орчуулга:

ҮҮЛЭН ЭЛЧ

Доройтосон хөөрхий ягшыг сахисан албаа цалгардсан учир

Догшин эзний хилинт сэдхилд өртөж хайрт гэргийгээсээ хагацан холдох эмгэнэлт зовлонг эдлэн тэвчих нэгэн жилийн цээрлэлд унаад, тэр, Рам хайрхны бөөм сүүдэр, өтгөөн шугуйн дунд хүрч суухаар болжээ. Тэндэхи усанд урьд Сита гүнж ариун угаал үйлдээд буян эрдэм хослон бүрдсэн ажгуу.

Эрдэнипил ламтаны орчуулга:

ҮҮЛЭН ЭЛЧ

Хилигнэсэн эзний маш хүнд зарлигуудаар сүр жавхланг бууруулан үйлдээд, зарим нэгэн ягчис өөрийн сэрэмж үгүйн эрхээс болсоны уршигаар гоо эмийг тэвчээд жилийн завсар боллоо. Сэдхилд тааламж төрүүлэгч охины угаал үйлдсэн амгалант энэ мөрнүүд асар гоёмсог сайхан сүүдэр төгс найлзуур модот Рамагийн уулнаа одоод суурьшиж эдэлснээр

Монгол Данжуурын 205-р ботид байгаа орчуулга:

ҮҮЛЭН ЗАРДАС ОРОШИБАЙ

Хилинт эзний маш хүнд бошог зарлигуудаар сүр жавхланг бууруулан үйлдээд, зарим нэгэн ягшас өөрөө сэрэмж үгүйн эрхээр болсон үзэсгэлэнт эхийг тэвчээд он болтол, сэдхилд тааламж төрүүлэгч охины угаал үйлдэхүй буяны мөрнүүд ба асар маш үзэсгэлэнт эрхин сайн сүүдэр лүгээ төгөлдөр галбарварас модот Рамагийн ууланд одоод, эдлэлээр оршин абай.

Сайн тулгаад, үг үгээр нь хөөж өөрийнхөө ойлгосонтой харшуулж үзнэ биз ээ. Эх хэл гэж ийм сайхан юм байдаг байна гэдгийг ойлгуулах гэсэн юм сан. Юу уншиж, яаж ойлгодгоо сүвтэй нь сүвлэх биз ээ, сүвгүй нь тагларах буй заа. Буянаараа болцгоо доо. Ганцхан олдох амьдрал!!!

INTRODUCTION = УДИРТГАЛ

What the World Needs Now Is More Jobs – Steve Jobs = Өнөөдөр Орчлон Хорвоод Юу Хэрэгтэй Байнам, Олон Олон Джобсууд – Стиив Джобсууд Хэрэгтэй байна.

In an open letter (ил захидалд) to President Barack Obama (Еррөнхийлөгч Барак Обамаа-д), New York Times columnist (тоймч) Thomas Friedman (Томас Фриидман) challenged Obama () to create more Jobs () – Steve Jobs (). New York Times-ын тоймч Томас Фриидман гэдэг хүн Ерөниийлөгч Барак Обамад өргөн барьсан ил захидалдаа, Обама-гаас, илүү олон Джобсуудыг бий болгож соёрхоно уу хэмээн хүсэн гуйжээ.

“We need to get millions of American kids, not just the geniuses, excited about innovation and entrepreneurship again.” “Америкийн сая сая хүүхдүүдээс бид зөвхөн суу ухантануудыг биш шинэ шинэ бизнес эрхлэлт хийгээд цоо-шинэчлэлт гэдэг юм сэтгэл зүрхий нь эзэмдэн хөдөлгөж байгаа тийм хүмүүсийг олж авах хэрэгтэй байна.”

If you want more good jobs, Friedman argued, the nation must do a better job of fostering an environment where innovation is encouraged and allowed to flourish. Хэрэв зээ та нарт улам улам олон сайн ажлын байр хэрэгтэй байгаа юм бол улс үндэстэн нь шинэлэг зүйлийг цэцэглүүлэн дэлгэрүүлэх, урамшуулан зоригжуулах тийм л орчныг илүү бузгай өөд татах ёстой хэмээн Ерөнхийлөгчийг итгүүлжээ.

In short, the country needs more people like Apple cofounder and CEO Steve Jobs. Товчдоо бол, улс оронд маань Apple-ийг хамтран үүсгэгчийн нэг, түүний Ерөнхийлөгч Стиив Джобс шиг тийм олон олон хүн хэрэгтэй байна.

After all, thanks in large part to the revolutionary iPhone, one of the most innovative devices of the decade, Apple surpassed Microsoft in 2010 to become the most valuable technology company in the world. Ер нь явж явж, сүүлийн арваад жилийн дотор гарч ирж орвонгоор нь эргүүлсэн хамгийн шинэрхэг тоног хэрэгсэл болох цогцмэдээний хувьсган халах оюунт-утас iPhone-ны ач буянаар л 2010 онд Apple нь Microsoft-ыг даван дээр нь гарч, хамгийн их ашиг хондолтой, урлахуй ухааны дэлхийн компани болжээ.

That`s a stunning achievment for any company and especially remarkable for one that was started in a spare bedroom. Энэ нь аливаа компанийн хувьд бол цочроон мэгдүүлэхүйц хүрсэн амжилт хэдий ч, зочны унталгын өрөөнд төрсөн компанийн хувьд бол нэн онцгой гайхамшигтай юм аа.

GOOD LUCK!

АМИДАРАЛД ХЭРЭГТЭЙ

АМИН ЧУХАЛ СУРГААЛ

Бурхан багш: “БУЯН САЙН ХИЙЖ БАЙ!” гэж сургажээ.

Үүнийг барууныхан буян гэдгийг мөнгө гэдгээр ухаардаг бололтой: the most important law of money: “GIVE and YOU SHALL RECEIVE.” = мөнгөний зүрхэн тарни: “ӨГӨӨД БАЙ, ХАРИУ нь ИРНЭ ЭЭ.”

Основной закон денег: “ДАВАЙ – и ПОЛУЧИШЬ.”

Монголчуудын зүйр үгэнд: “АЯГАНЫ ХАРИУ ӨДӨРТӨӨ, АГТНЫ ХАРИУ ЖИЛДЭЭ.” гэдэг.

“HE KNEW that to RECEIVE MONEY, YOU HAD to GIVE MONEY.”

“МӨНГИЙГ ОЛЖ АВАХЫН ТУЛД ТҮҮНИЙГ ӨГЧ БАЙХ ЁСТОЙ гэдгийг ТЭР БЭЭР МЭДДЭГ БАЙСАН.”

“... ЕСЛИ ХОЧЕШЬ ПОЛУЧАТЬ ДЕНЬГИ, ИХ НУЖНО ОТДАВАТЬ.”

Бас нэг чухал үг бий:

“САЙН ЯВАХ САНААНЫХ.”

Үүнийг барууныхан: “WE ATTRACT WHAT WE THINK about – THAT WHICH WE LUST AFTER, and THAT WHICH WE FEAR. ANYTHING THAT CONSUMES OUR THOUGHTS GETS MANIFESTED IN THE REAL WORLD. ”

“БИД БОДОЖ САНАЖ БАЙГАА ЮМАА ӨӨРТӨӨ ТАТДАГ, өөрөөр хэлбэл, ЮУГ ИХЭД ЭГЭЭРЭН ХҮСНЭМ, ЮУНААС ИХЭД ЭМЭЭН АЙНАМ ТҮҮНИЙГЭЭ ӨӨРТӨӨ ТАТНАМ ЗАА. БИДНИЙ БОДОЛ САНААГ ЭЗЭМДЭН БУЙ ТЭР БҮГД БОДАТ АМЬДРАЛД БИЕЛДЭГ АЖЭЭ. ”

“МЫ ПРИТЯГИВАЕМ ТО, О ЧЁМ ДУМАЕМ, то есть ТО, ЧЕГО ЖАЖДЕМ и ЧЕГО БОИМСЯ. ВСЕ, ЧТО ЗАНИМАЕТ НАШИ МЫСЛИ, ПРОЯВЛЯЕТСЯ В РЕАЛЬНОЙ ЖИЗНИ. “

Монголын нэг сайхан зүйр цэцэн үг бий: “ХҮССЭН ЮМ ХҮЗҮҮГЭЭР ОРООДОГ.”

Монголоор байж л байна шүү дээ. Хариас хайх хэрэг юун. “Айлаас ирэхээр авдраа уудал” гэдэг энэ бөлгөө.

,

7. Always memorize idiomatic expressions in the first person singular. For example, “I am only pulling your leg.” Or else Il m`a pose` un lapin – He stood me up. Өвөрмөц хэллэг, бэлэн зэлэн үг хэллэгийг нэгдүгээр биеийн ганцаажтоонд байнга тогтоон авч бай. Жишээлбэл: “Би чамайг нэг болгож тавин аа.” Тэр болзоондоо ирсэнгүй.

8. A foreign language is a castle. It is advisable to besiege it from all directions: newspapers, radio, movies that are not dubbed, technical or scientific papers, textbooks, and the vizitor at your neighbor`s. Харь хэл гэдэг нь тал талаас нь нэгэн зэрэг дайрах ёстой цайз хэрэм л гэсэн үг: сонин энэ тэр унших, радио энэ тэрийг сонсох, орчуулгагүй кино зэргийг үзэх, техникийн болон эрдэм ухааны бүтээл үзэх, сурах бичиг энэ тэрийг судлах, унаган хэлтэй хөрш айлынхантайгаа хөөрөлдөх.

9. Do not let the fear of making mistakes keep you from speaking, but do ask your converstion partner to correct you. Most importantly, don`t get peeved if he or she actually obliges you – a remote possibility, anyway. Ярьж хөөрөхдөө алдаа мадаг гаргачих вий гэж бүү эмээ, харин засч залруулж өгөөрэй хэмээн гуйгаарай. Хамгийн чухал нь хэрвээ чамайг үнэхээр засч залруулж хэлж өгөх аваас битгий сэтгэл санаагаар унаж, гомдож тунирхаж болохгүй шүү.

10. Be firmly convinced that you are a linguistic genius. If the facts demonstrate otherwise, heap blame on the pesky language you aim to master, on the dictionaries, or on this book, not on yourself. Хэл сурах эрдэмтэй хэмээн өөртөө бат итгэлтэй байгтун. Хэрэв зээ, байдал урвуугаараа эргэх аваас өөрийгөө биш, сурах бичиг, толибичиг, эзэмших гэж буй тэр уйтгарт хэл рүү хамаг нүгэл бурууг нь чихтүгэй.

Яагаад хэл, толь, сурах бичиг энэ тэрд бурууг тохох болов оо гэхлээр, хүн болгонд таарах төгс төгөлдөр сурах бичиг байдаггүй, бүрэн төгс хамаг юм тов тодорхой харагддаг толибичиг гэж байдаггүй, хэл болгон хүнд, тэр дотроо хамгийн хүнд хэл нь эх хэл байдаг гэнэ ээ. Иймд эх хэлээ гадарладаг хүн харь хэлийг сайн доторлодогийн нууц тэнд байдаг байна. Эх хэлэндээ таг бол харь хэлэнд паг байдгийг та бүгд өөрсдөө амсаж үзэж байгаа гэдэгт бүрэн итгэнэм.

Амжиргааны дүрэм №3:

Аль болох хар нялхаасаа ажил хийж эхэл. Би ч гэсэн чухамдаа тийм л байсан.

Доналд Трамп-ын энэ зургийг хараад та нар нэгийг бодох байх. Тийм хур баян хүний хүүхэд хар нялхаасаа ажил хийж сурсан байна. “Хүүхдийн эрх”, “хүний эрх хэмээн донгосогч, америкийн гар хөл болсон ардчилсан холбооны хулгайчууд, монгол хүүхдүүдийг ажил хийж чадахгүй болгох хорт төлөвлөгөөгөө харь нөхөртэй суусан хэдэн янхан хүүхнүүдээр дамжуулан, төрийн бус байгууллагын нэрээр сүйд хийж байна аа. Халамжийн мөнгө гэж томчууды нь арчаагүй болгож, харийнхнаар эх орны минь дүүргэж, тусгаар улсыг хорин жилд юу ч үгүй болгож орхилоо. Сонгууль биш сунгуулийн тухай л ярихаас өөр хийх юм энэ хулгайчуудад алга байна. Ардчилсан холбооныхон гэдэг нь угтаа өөрд, бурууд, гамид, эрлийд, хурлийд, хужад ... бөгөөд ар халхыг 500-д жилийн өмнөхи байдалд оруулах нарийн төлөвлөгөөгөө хэрэгжүүлж дуусах шатандаа орж, засгийн газрын ордон гэдэгт өөрдийн гал голомтыг бадраан асааж, тэр нэг галдан шатаасан царайтай жавхлан гэдэг үхээр мөн ч их тоглож байна даа. Экээн охсон новш.