Оросын Холбооны улсын Санкт-Петербург хотын Олонъулсын Банкны Дээд Сургуулийн Инг хэлний багш Александр Драгункин Инг хэл сурах “Новый Русский Метод буюу Орос Шинэ Арга” гээчийг зохиож, тэр нь ихэд тархан дэлгэрч байгаа. Хэлшинжлэлийн том эрдэмтэн, улстөрч, сэтгэгч хүн билээ. Манайд тэр арга орж ирсэн, номуудаас нь орчуулсан байгаа. Энэ хүн Инг хэлний хэлнийзүйн энэхүү 10-хан “дүрмийг” цэгцлэн нэг хүснэг болгон гаргасан юм. Та бүгдийн мэддэг л юм байгаа. Гэхдээ ингэж нэг мөр болгоогүй зүйл юм. Мэргэжлийн хүн гэдэг ийм л байдаг. Мэргэжлийн бус хийгээд мунхаг хүний хажууд юу ч байгаад хэрэггүй байдаг. Оодонгийн үхэрт дайруулчих гээд л гэрийнхээ сүүдэр дагуулаад л гудас тавьчихаад хичнээн мянган жил хэвтлээ дээ, “Яагаад сүүдэр үүсдэг юм болоо “ гэж нэг ч удаа бодоогүй шиг, өөрөөр хэлбэл, гэрэл шулуун тардаг “хууль” дээр гудас тавьж хэвтэж байсан мөртлөө түүнийг анх нээгээгүй л байжээ. 10-хан удаа л Инг хэлний үгэнд гар хүрч дагавар залган Инг хэлний үгийг яльгүй урт болгож байгаа хэрэг. Түүнээс биш манай “шинэ үсгийн” багш нар шиг хамаагүй хасч хусахгүй. Энэ арваас бусад тохиолдолд үгэнд гар хүрч хөнднөө гэж нэг байхгүй. Шууд толь бичгээс аваад л тавиад байна гэсэн үг.
1. Гуравдугаар бие дагасан буюу he, she, it, who-г бараадсан үйлъүгийн одоо цагийн хэлбэрийг үүсгэхдээ толибичгээс авсан үйлъүгийн хэлбэрт дагавар “–S/eS”-ийг залгаж уг үгийг яльгүй жаахан уртавтар болгодог. She drinkS tasty coffee. = Тэр эмэгтэй амтат кофе гэдэг ундыг гударДАГ. Who learnS English? = Хэн Инг хэл үзДЭГ вэ?
2. Нэг, хоёр, гурав гээд хуруу дараад тоолж болдог буюу тоо ширхэгтэй юмны ганцаажтоот нэрийг олонтоот нэръүг болгоход дагавар “–S “-ийг залгадаг байна. Монгол хэлний нэръүгэнд олонтоо гэж байдаггүй юм гэсэн. Манай “шинэхэн үсгийн” багш нар хичнээн ч тоотой гэж заадаг юм бэ дээ, бүү мэд. Тэдэнд ер нь арга байхгүй. Тэднийг “гаргуундаа гарсан багш нар” гэвэл таармуй. Boy = жаал хүү, boyS = жаалУУД, жаал хүүхдҮҮД.
3. Хэний харьяатай юм хүм болох буюу тэр юм хүмний эзэмшигчий нь үзүүлэхэд орхицтой “-`S” гэдэг дагавар залгадаг байна. Өөрөөр хэлбэл уг юмны эзэн этгээд нь хэн бэ гэдгий нь заан үзүүлэх юм байна л даа. She often visitS her mother`S house. = Тэр эм эхийнХЭЭ байран орноор голдуу очдог (бараалхдаг).
Эдгээрийг гурван “-S”-ийн дүрэм гэдэг байна.
Кирилл бичиг авч баларснаас болоод манай хэлээр бичихэд хэдэн зуун “ДҮРЭМ”-тэй болсон. “ДҮРЭМ” гээд том үсгээр бичээд байгаа нь тэр “ДҮРЭМ-ийг харииуцлагагүй, юм мэддэггүй багш сэтэртэнүүд зохиодог учраас хүүхдийн “мах идэх”-ээс гадна үүхдийг хүртэл тамалдаг байна. Одоо гараад байгаа энэхүү зах зээлийн үеийн “бизнес ханиад”-ын үед зурагтаар хичээл зааж байгаа тэргүүний багш нарын заримыг хараад хэлэх үг олдсонгүй. Манай багш нар ийм болчих гэж дээ гэж шүүрс алдалаа. Гуравдугаар ангийн Монгол хэлний хичээлийг хараад ой гутлаа. Үйлъүг нь –ГААРАЙ, -ГЭЭРЭЙ дагавартай болохоороо АНХААРУУЛАХ ӨГҮҮЛБЭР болдог юм байх. Тэгэж ярьж буй багшийнхаар бол Монгол хэл өгүүлбэрийн хэдэн түмэн хэлбэр төрөлтэй болж таарлаа. Бурхан минь аварч өршөө дөө, биднийгээ нэг юм!!! “Хоолоо идЭЭРЭЙ” гэхлээр анхааруулан сануулж байгаа юм байх аа. Худлаа юм зохиохдоо буюу худлаа ярихдаа ямар сайн байна аа. “АРДын багш” гэж байгаа. АРД гэдэг үгий нь Саакшавили нар аль хэдийнээ Монгол хэлний үгийн сангаас хасаад хаячихсан, одоо Монгол Их Гүрний үлдэгдлийг нь дэлхийн данснаас хасуулах гэж үзэцгээж байгаа. Монгол цустай ганц ч хүүхэд энэ харь цустанууд дотор алга гэж үү??? Та нарын найз тэр холын ААА-нууд ямар хамаа байна. Орос хятад хоёр үхрийн баас шиг гишгээд л өнгөрнө шүү дээ. Одоо гишгэлж эхэллээ. “Муу байж бөө” гэлээ гэдэг шиг,чадахгүй байж юун ч албан тушаалд дуртай гайхлууд вэ???
-ГААСАЙ, -ГЭЭСЭЙ, -ГООСОЙ, -ГӨӨСЭЙ дагавар авсан үйлъүгтэй өгүүлбэрийг нөгөө тэргүүний багш юу гэж нэрлэх бол. “ХАРААХ ӨГҮҮЛБЭР” гэх юм болов уу??? “Идэмхий гишүүд үхЭЭСЭЙ” гэхлээр харааж байна уу, хүсч байна уу???
-ГУУЗАЙ, -ГҮҮЗЭЙ гэсэн дагавартай үйлъүг бүхий өгүүлбэрийг эднүүс юу гэж нэрлэх бол!!! Сүрхий юм чинь, АНХААРУУЛАН БОЛГООМЖЛУУЛАХ ӨГҮҮЛБЭР гэж наах байх шүү. Ээ, лам багш минь.
Боловсролын яам энэ юмнууд аа янзал, монгол нэртэй харь хүмүүстээ монгол хэл зааж байж, дараа нь эх хэлий минь хүүхдэд минь заалгаж хайрла. Монгол хэлний багш нар минь та нар одоо нэг юм бодох болсон. Эхлээд та нар нэрээ нэг зөв биччих. Тэгээд хүүхдүүдэд минь юм заа. Нэгийг нэгээр үржүүлээд сурчих. Тэгээд тоо заа. Мэдэхгүй юмаа битгий заа. Дөрвөн үеээр нь монголын залуусын тархийг угаалаа. Өвөр монголын залуусын тархийг хужаа хэдэн үеэр нь угаасан. Яг тэр болж байна. Юун алсаас зайнаас заахад сурах нь байтугай хажууд нь зогсчихоод чичлээд байхад сурдаггүй шүү дээ. Харин алаан хядааниай дайн, шалиг хуяли кино үзүүлбэл алгасахгүй үзээд чээжлээд байж магадгүй. “Ами амиа бодоорой” гэдэг шиг, ард олноо зөнд нь хаячихаад, Эрээнээсээ, Хөххотоосоо хабар буюу маска авчирч зарах юм яриад сууж байгаа төр засагт шургалсан идэмхий уумхай эргүү тэнэг юинуудыг харахаар үнэнхүү шээс хүрч байна. Укрианд Ющенко гуай гарч ААА вирус улбар шар туяатай “НОГООН” долларын хувьсгал хийж байхад, Гүржид Саакашвили “НОГООН” хувьсгал хийгээд л, Монголд ЭЭкэшвили чи-л-алсан хувьсгал хийж, Оросын эсрэг харийнхний гар хөл болцгоож, Монголын ард түмний, украины ард олны, гүржийн түмэн олны мах цусыг харин ч нэг сорж байна. Ард олон өндийх өдөр ирж байгаа. ААА-нууд чинь ханиадтайгаа нэг дуусах цаг ойртож байгаа.
4. Аливаа үйлъүгэнд дагавар “–ING”-ийг залгаж 4 төрлийн утгатай үгэс үүсгэнэм. А: одоо цаг бүхий (present participle) үйлт хавсрал нэр үүсгэдэг. He is teachING English. = Тэр эрэгтэй Инг хэл зааЖ байна. Б: Үйлт нэр үссгэдэг. TeachING is not easy. = Юм зааХ гэдэг бол амаргүй. В: Нэръүг үүсгэдэг. The teacING of Buddha. = Бурханы сургаал (уул нь сургал юм шүү). Г: Монгол хэлний үйлъүгийн –аад, -ээд,-оод, -өөд гэсэн урьдчилан үйлдсэн үйлдэл заасан дагаварын утгыг гаргадаг: TeachING English, he sat with her. = Тэр эр Ингли хэл заагААД, тэр эмтэй хамт суусан.
5. Стандартын (дүрэмт үйлъүг ч гэдэг) буюу ердийн үйлъүгэнд дагавар “-D/eD” залган үйлъүгийн өнгөрсөн цагийн хэлбэрийг үүсгэдэг. They washeD their car last week. = Өнгөрсөн долоохоногт тэд машинаан угаацгаасан. Мөн өнгөрсөн цаг бүхий (past participle) үйлт хавсрал нэр гэгчийг үүсгэдэг. I saw her well2dresseD child. = Би тэр эмэгтэйн дориун хувцаслаСАН хүүхдийг харсан. (тэр эмэгтэйн хүүхэд овоо хувцастай явахыг би харсан.)
6. Нэръүгийн хавсрал нэр (adjective) болон нэръүгнээ дараахи дагавар “-LY” залган үйлъүгийн хавсрал (adverb)-г үүсгэдэг. My boss comes to his office very earLY every day. = Манай эзэн өглөө бүр ажил руугаа маш ЭРТ ирдэг. The magazine is published weekLY. Уг сэтгүүлийг долоохоног БҮР хэвлэдэг. (махчилбал, Уг сэтгүүл нь долоохоног БҮР хэвлэгдДЭГ.)
7. Нэръүгэнд дагавар “-Y”-г залган нэръүгийн хавсрал (утгын тодруулга) үүсгэдэг. I like windy days. = Би салхи савиртай өдөрт дуртай. (Монгол хэлэнд олонтоо гэж байдаггүй учраас заавал салхи савиртай өдрҮҮД гэх хэрэггүй. Заримууд энэхүү –УУД, -ҮҮД дагаврыг олонтооны дагавар гэж манай шинэ үсгийн шилдэг багш нар заасан шүү дээ гэж магадгүй.) “Шинэхэн үсгийн” багш бол “шинэхэн үсгийн” л багш шүү дээ. Энэ талаар маргах гэж бодвол эхлээд Монгол хэлээ нэг жаахан үзнэ байгаа. Маргахын тулд тэр маргах юмаа жаахан мэдэх хэрэгтэй байх аа.
Жингэр хуцаж л байна,
Жинг явж л байна.
Собака лает
а караван идёт.
Эх орноо та нар зарж байна гэж мэргэжлийн мэргэдүүд тэнэгүүдэд хэлсэн чинь урдаас нь ингэж хариулж байсан гэж гэнэ. Өөрөөр хэлбэл, болдог юм болдгоороо болж байна, битгий хуц гэсэн санаатай юм байна. Ганц маска-гийн асуудал шийдэж чадахгүй байж, энэ хойт хоёрын чинь засгийн газар. Хувхай хар луйварчид. Ламбаа гэж нэг эргүү юм, Баяннннзүрхийнннн эмнэлгийг хувьчилсан учир улс авч болохгүй байна гэнэ ээ. Хашир эр өөрөө авчихсан байхгүй юу, эсвэл их хурлын нэг хулгайч авчихсан, нөгөө бол Христ багншийнхандаа өгчихсөн, нөгөөдөхи нь Монголын эзэнгүй хүүхдүүдийн эд эрхтэн аваад зардаг газар болоо биз. Улаанцаймдаа гарчихсан хулгайч нар шүү дээ. Засгийн газар ч гэж дээ, социализмын үеийн төлөвлөгөөний комисс л юм шүү дээ. Энэ “бизнес ханиад”-аараа нэг баахан мөнгө олж авах гээд л нойр хоолгүй, хөөрхий ард түмнээ өрөвдөөд бүр хачин байгаа гэсэн. Мөн гуннннганннав аа. Баахан хор авчирч тараан дуусгах юм биз дээ. Хос хосоор нь дуусгавал хурдан далдрах байх гэж жирэмсэн эхчүүдээс нь эхэлж байгаа бололтой. Өөрсдөө тэр хар тугалгатай тариагаа аль өнгөрсөн хавар хийлгэсэн гэсэн. Хар тугалганы хор гүйдэггүй юм байх даа. Эд ер нь ард түмний дайсан биш үү??? Унтаа монголчууд минь сэрж үз. Дууслаа шүү дээ.
Бид хужааг, солонгосчуудыг, япончуудыг, канадуудыг баяжуулж дууслаа, одоо ард түмнээ жаахан баяжуулах юм биш үү, новшнууд аааааа!!!!!!!!!
Эрээнийг хар даа, дараа нь нийслэлээ хар даа. Ичээч малууд минь. Хажууд нь хар ханиадтай зэрэгцээд энэ нэг хөхөлбөр түвэд юу ч билээ. Энэ хойт хоёрын чинь богд могд. Энэ нь л дутаж дээ. “Гандан хийд” компанийн захирал Номундалайн хийж буй ажил. Ард түмний санаа сэтгэлийг ингэж давхар давхар үймүүлж байгаад, анхаарлы нь сарниулж байгаад бодлогоо хийж авдаг байна. Ямар муухай бузар хүүрнүүд вэ. Номундалай чинь номгүй хүн шүү дээ. Лам нам хоёроор улс орон сайжирдаг бол Монгол шиг олон ламтай, буман намтай орон дэлхийд байхгүй. Улам л унаад, одоо улс орон, тусгаар тогтнолоо алдлаа. Энэ муусайн шашнуудын тухай, францын нэрт зохиолч Хюго Виктор гуай “Зовлонтон” гэсэн түүхэн их романыхаа долдугаар дэвтэрт:”Түүхийн үүднээс, оюун ухааны үүднээс, үнэний үүднээс үзвэл, санваартны ёсыг яллан буруушаана. Хийдүүд, ямарваа нэгэн үндэстэнд нэндэн олширвол, харилцаа гүйлгээ боосон зангилаа, саад учруулсан газрууд болж, хөдөлмөрийн төв байвал зохих газар залхуу хойргын төв болж, дараа болдог байна. Нийгэмлэгийн хамт олонд гэлэнгүүдийн хам олон нь царс модонд халдаж ургаад шимий нь тас сордог сувдаг ороонго мэт, хүний биенд ургасан үү мэт юм ... . Шавьлан суугч гэлэнгүүдийн цаг нь өнгөрчээ. Орчин үеийн иргэншлийн анхны боловсроход нь хийдүүд тустай байсан аваас, цаашаа өсөхөд нь төвөг тойв татаж, хөгжилд нь хор хөнөөлтэй юм. Байгууллагын хувиар ч гэсэн, хийдүүд, аравдугаар зууны үеэс зүгээр байж, арвантавдугаар зууны үед эргэлзэлтэй болж, арван есдүгээр зууны үед жигшүүртэй юм болж ирлээ. Олон зуун жилийн турш нэг нь Европын гэрэл гэгээ болж, нөгөө нь цог жавхлан болж байсан гайхамшигт хоёр үндэстэн улс Итали Испани хоёрыг лам нарын тахал, ясанд нь хүртэл тас мөлжин идэж орхиод, бидний одоо байгаа энэ үед энэ хоёр алдарт ард түмэн нь гагцхүү 1789 оны айхтар ширүүн бөгөөд эрүүл болгогч ариун цэврийн ажиллагааны ачаар эдгэрэн сэхэж байх шив дээ.” гэж бичсэний нь бодож, “гэлэнгийн ёс нь, урьд Испанид байсан, одоо Түвэдэд байгаа хэлбэрээр бол, иргэншилд нэг ёсны аюулт сүрьеэ өвчин юм аа” гэж арван есдүгээр зууны францын сүрхий зохиолчийн бичсэн үг нь сэтгэлд орж явдаг байснаа санахад одоо сонихон мэт тул, дурдмаар санагдчихлаа. хэмээн Ри багштан “Монгол бичгийн хэлний зүйн” найман ботийнхоо эхний боть болох “УДИРТГАЛ”-д нь эши татсаны нь дурдмаар санагдчихлаа. Эдний компани нь нөгөө “Зовлон болоход лам таргалдаг, Зуд болоход нохой таргалдаг” гэдэг шиг нэг жаал бялхайж дээ. Энэ богд ч нэг полдойх юм байгаа биз дээ. Өөрсдийгөө халдашгүй болгохын тулд ард олныг “НҮГЭЛ” гэж айлагадаг байна. Өөрсдөө бол айх юм байхгүй, нүглээ нэг үйлдэнэ шүү дээ. Их хурлын гэсэн энэ хэдэн эргүү юмнууд өөрсдийгөө “халдашгүй” дархан эрхтэй, хулгай хийж идэх бүрэн эрхтэй гэж тунхаглачихаад ард олныг болохоор алаад аваад явж байсан ч эднүүдэд хамаагүй. Эх орн минь эргүүлээд зөөгөөд дуусч байсан ч тэдэнд падлийгүй. Америкийг дууриагаад ерөнхийлөгчийн дүр үзүүлэгч нь “хүлэмжийн хий”-гээр лекц уншаад явж байдаг. Таарсан таар шуудайнууд. Нэг бол Түвэд хүн толгой дээр нь сууж байвал таардаг, нөгөө бол харь гаралтай хүн орой дээр өмхий ханхлуулж явбал бардаг, яасан заяа нь хаясан новшнууд вэ.
8. Нэг, хоёр, гурав гэсэн тоолдог тооны нэрэнд дагавар “-TH”-ийг залгаж дэс тооны нэрийг үүсгэдэг байна. Гэхдээ the first = нэгдүгээр, the second = хоёрдугаар, the third = гуравдугаар гэсэн тайлагдал бий. Тайлагдал гэхээр заримууд гайхаж магад. “Шинэ үсэг”-т тайлагдах гэж нэг зовлон байсан бол одоо удахгүй латин үсэгт тайлагдах гэж нэг ажил гарах бололтой. Оросоор бол за исключением, Инг хэлээр бол with the exception of гэдэг бололтой юм аа даа. Өөрөөр хэлбэл, энэ “-TH”-гийн нэг үгээр хэлбэл, энэ дүрмээс гадуур, үүнд хамаагүй гэсэн утгатай бололтой юм шиг байна. Дээр үед, зальтай сэргэлэн нь “шинэ үсэг”-ийн дугуйланд суулгүйгээр “арын хаалга”-аар “тайлагдсан” гэсэн үнэмлэх авдаг байсан гэсэн. Дэлхийн янзбүрийн үсэг авсаар байтал энэ улс орон сөнөх бололтой дог оо доо. Хүмүүс нь элдэв “ҮСЭГ”, янз янзын “ХЭЛ” үзсээр байтал амьдрал нь дуусах бололтой. Six + TH = sixth = зургаадугаар болно. She lives on the sixTH floor. = Тэр эмэгтэй зургаадугаар давхарт суудаг. = Тэр эмэгтэй зургааДУГААР давхарт байдаг. Манай монгол хүний сэтгэхүйгээр бол тавДУГААР давхарт байдаг бололтой. Давхар тоолох нь жаахан зөрөөтэй. Бат живет в Улаанбаатаре. = Бат Улаанбаатарт амьпардаг гээд л Орос хэлний монгол багш авгай зурагтаар нэг авч өгч байна. Боловсрол сувгаар байсан байх. Саяхан даа. Амьдрах суух/байх хоёроо ялгахгүй багш харь хэл заана гэдэг бас уйтгартай байна аа. Урдаа барьдаг багш нар гээд байгаа нь энэ шүү дээ, тэгвэл ардаа барьдагууд нь мөн ч хөөрхөн юмнууд байна аа даа. Би ч бас сургуульд байхдаа нэг ардаа барьдаг багшаар Орос хэл заалгаж байж билээ. Одоо бодоход, харуусмаар байжээ дээ. Бас муу, дунд энэ тэр тавина. Одоо бодоход тэр багш өөртөө дүн тавьж байсан бололтой юм билээ. Муу дүн тавьдаг багш нарын ажлыг өөрчлөх хэрэгтэй. Юм сурган заауж чадахгүй байна. Хүүхдүүдийн юм сурах хамаг бага насы нь энэ нэг муухай “ШИНЭ ҮСЭГ” заасаар байгаад бардаг. Нөхдүүд минь одоо больж үз.
9. Нэръүгийн болон үйлъүгийн хавсрал гэдэгт дагавар “-ER”-ийг залгаж ХОЁР юмыг жишиж энэ нь тэрнээсээ арай, илүү юм гэсэн санааг үзүүлэхэд хэрэглэдэг байна. Үйлъүгийн хавсрал гэдгийг Инг хэлээр Adverb = AD(хавсрах) + verb(үйлъүгэнд) буюу үйлъүгэнд хавсран орж тухайн үйлъүгийн утгы нь тодруулдаг үг гэсэн ухаантай юм шиг байна. Оросоор бол наречие гэдэг юм шиг ээ. Монголоор юу гэнэ ээ, дайвар үг гэсэн байх аа. Үйлъүгэнд л дайгдаж явдаг юм байх даа. Нэръүгийн хавсралыг AD + jective гэдэг байна. Оросоор бол прилагательное гэдэг байх. Монголын сайн эрчүүд үүнийг тэмдэг нэр гэдэг байна. He has a smallER house than me. = Тэр эр манайхаас АРАЙ жижиг орон байртай. ХОЁР айлын орон байрыг харьцуулан жишсэн байгаа юм шиг байна. He arrived earliER than she did/than her. = Тэр эрэгтэй тэр эмээс АРАЙ эрт хүрч ирсэн.
10. Нэръүгийн болон үйлъүгийн хавсралд дагавар “-EST”-ийг залгаж ОЛОН юмыг хооронд нь харьцуулан жишиж үзээд үүнээс цаашгүй буюу манай муу хэлний ХАМГИЙН гэдэг утгыг үзүүлэхэд хэрэглэдэг байна. He has THE cleverEST dog. = Тэр эрэгтэй ХАМГИЙН ухаантай нохойтой. THE гэсэн ТЭРчилэх чимэг байгаа нь ХАМГИЙН ухаантай нохой нь цорын ганц байгааг нь л заан давхар үзүүлж байгаа хэрэг. She understands me BEST of all. = Тэр эмэгтэй намайг ХАМГИЙН сайн ойлгодог.
Ийм л 10-хан тохиолдолд Инг хэлний үгэнд эдгээрийг хэрэгтэй бол залгаж үгээ нэг жаахан урт болгож байгаа болохоос биш, манай “Шинэ үсэг” буюу ДҮД (Дамдинсүрэнгийн Үсгийн Дүрэм буюу Дамдинсүрэнгийн доголон хар морь) гэдэг шиг үг хэл эвддэггүй. Хэлнээс нь хэлний зүйн тогтолцоог нь гаргаж ирдэг болохоос биш, хэлэндээ хиймэл, зохиомол хоосон ДҮРЭМ зохиож амьтаны мах иддэг улс орон дэлхийн хаана ч байхгүй. Цөмөөрөө нэрээ зөв бичиж чадахгүй байж БОЛОВСРОЛтой энэ тэр гэж дэмий донгосоод байгаа. Ямар ч боловсролгүй, дэлхийн хог дээр хаягдсан, хөгжлөөс гээгдсэн харанхуй нэг орон болсон байна. Урд хойт хоёр хөршөө нэг хар даа. Та нарын бичиг солиод хөгжсөн чинь хаа байна. Ерөнхий сайд нь ч бичээд өгсөн юмы нь уншиж чадахгүй паг паг, хаг хаг гээд байж байгааг нь нэг хар даа. Ийм төр баригчидтай манайхыг хэн тоох вэ дээ, дээгүүр нь нисдэг тэргэтэй өнгөрөх нь байтугай, доогуур нь хамаг юмы ухаад аваад явахад мэдэх юм байхгүй. Та нарыг дэлхийд хэн хүлээн зөвшөөрөх юм бэ.
Ер нь харь хэл төсөөлнө гэдэг нь нэг хэлээр гаргадаг санааг нөгөө хэлээр яаж илэрхийж байна гэдгий нь л сурахыг хэлээд байх шиг байгаа юм. Монголоор Би маханд дуртай гэдгийг Британи хүн яаж илэрхийлдгийг үзвэл, I like meat гэдэг бололтой. Би = I, дуртай = like, мах = meat гэдгийг толиос шууд аваад л, аль ч үгэнд нь ер гар хүрэхгүйгээр тавихад л Инг хэлээр тэр монгол хэлээр гаргах санааг илэрхийлж байна. Мах гэдгийн оронд юу ч тавьж болно шүү дээ. Fish = загасны мах, ice-cream = мөхөлдөс, tea = цай гэх мэтчилэн.
Японд нэг хэлнээс нөгөө хэлэнд хөрвүүлдэг нүдний шил хийгээд, ирэх оны сүүлч шувтрагаар худалдаанд гаргах гэж байгаа гэсэн. Тэгэхлээр, харь хэлний багш нарыг ажлаа хайж байгаарай гэсэн байна лээ. Инг хэлний энэ муухай олон күүрсийнхэн балрах байх даа.
Манжийн хаан Монголыг эзлэх аргаа тааруулан сэдэх гэж нэг хэдэн тагнуул явуулж, ер ямаршуухан юмнууд байна үзээд ир гэсэн юм байх. Үзэж үзэж, хаандаа: “Хүн болгон л өөр өөр өнгийн торгон хувцастай юмнууд байна.” гэсэн юм байх. Хаантан: Их сайн байна.” гэж байна гэнэ. Юун сайн байгаа юм бэ гэж нөгөөдүүл нь асууж гэнэ. “Өөр өөр өнгийн торгон дээлтэй байна гэдэг чинь өөр өөр бодолтой байна гэсэн үг. Өөр өөр бодолтой байна гэдэг чинь хоорондоо эв түнжингүй байна гэсэн үг. Эв түнжингүй юмнуудыг хооронд мөргөлдүүлээд гарт оруулах амархан.” гэж айлдаад, түүнээ хэрэгжүүлсэн түүх ийм буюу.
“Хөдөө тал минь хужаагаар дүүрэн”,
“Хөвчийн ой минь хожуулаар дүүрэн”,
Хөрсөн дороо хороор баян”,
Хүний хэрэгцээнээс цөм хасагдсан.”
Энгийн тайлбарлажээ.
ReplyDelete