БИДНИЙ БАЙЖ БАЙГАА ЦАРАЙГ НЭГ ХАР ДАА...

Монголд улстөрийн цөлжилт болж байна. Одоо энэ хэдэн хужаагаас салах цаг болсон. Аварга авилгачид нь бага авилгачидаан барьж идэж эхэллээ. Одоо өөр идэх юмгүй болжээ. Их хурлын энэ нэг хэдэн эргүү юмнууд хийх ажилгүй болжээ. Эх орноо зарсан. Одоо өөр зарах юм байхгүй. Бүх залуусы нь гадгаш гаргаж, бүх охидууды нь зөөгөөд, саяхан 3000 боол солонгост ачуулна гэнэ үү. Траншея-гийн хэдэн согтуу юм, ДОХтой хэдэн авгай л үлдэж байх шив дээ. Монголын залуус үхээр болсон байна. Гэгээн алсын одод гэнэ үү, нэг гурван гайхал шүүгч сууж байна. Тэднүүдийн хувьд монголын хүүдүүдийн нулимс нусыг нэрж уухад их амттай байна аа. Модон түгжээ ч бил үү, ясан булдруу ч бил үү, төмөр түгжээ ч бил үү, модон чагт ч бил үү нэг юм яриад, монголчуудын тархи толгойг л нэг хагалах хэмхлэх юм бураад байдаг Төгөлдөр ч бил үү, донжи ч бил үү, дөнгө ч бил үү нэг юм, энэ одоо бас хаанахын нэг хулгайч гараад ирсэн бэ. Тэр харваас монгол биш. Хамарт нь үхрийн баас түрхичихсэн юм шиг амьтан байна. Яруу найргийг ч яруу найрагч шиг уншлаа, муу байна, над шиг унш гээд л ятайгаад сууж байх юм. Тэр нэг гурван нөхөртэй ч юм уу, гутал нь хавчсан ч юм уу гэмээр нэг авгай бас лут байна аа. Боль доо та нар. Монголыг нэг нус нулимстай нь, цус нөжтэй нь нэг хутгаж байна аа. Та нар бол өөөрсдийн шээснүүдээ ингэж уйлуулж махы нь идэхгүй шүү дээ. Зарим нь шээс ч үгүй байх. Тэр хахир хатуу байгааг нь нэг хар даа. Нюренбургийн хурал шиг. Монголын урлаг эдэнтэй эднүүдгүйгээр яваад ирсэн. Цаашдаа ч явах болно. Best songs ч бил үү бас нэг хачин юм байна аа, харийн нэг хужаа түүнийг толгойлж байна аа. Хужаа индүсийн эрлийз бололтой. Ямар сайн даа л манайд мандаж байх вэ дээ. Сүрхий юм бол нутагтаа байж байхгүй яасан юм бэ. Түүний амыг л харах юм. Харийнхан урлагий нь шалгаж байдаг, харийнхан төрий барьж байдаг. Харийнхан эх орны ухаж байдаг. Энэ юу болж байна. Халхын хүүхдүүд хаачсан бэ. Хасаг үндэстэн монгол үндэстэн хоёр гэсэн хоёр үндэстэн энэ улсад байгаа юм гэнэ үү. Хасгууд болиорой. 200-гаад жилийн өмнө ямар царайтай юмнууд орж ирлээ. Гэрээ хэлэлцээр чинь байгаа шүү. Одоо төрийн толгойд гарах нь л дээ. Тэр казакстан үндэстэн дээрээ очиж нийл. Бид бол монгол үндэстэн. Удахгүй хужаагийн эрлийзүүд болохоор бид хятад үндэстэн гээд их хуралд 100 суудал авна гэх нь л дээ. Ичээч та нар. Монгол бол америк биш. Цагаачдын орон биш. Нэг хасаг айл 10-аас дээш хүүхэд гарга, бид монголыг 100 жилийн дараа эзлэнэ гэдэг гэж байгаа. Заяа чинь. Хүн тэжээвэл толгой цустана гэж үүнийг хэлдэг байна. Сармагчин болсоноо их юманд бодож байна уу. Тэнэг юмнууд. Америкийг дууриаж байгаа сармагчинууд юм уу. Машин унасан толгойгүй хүмүүс гэдэг шиг юм болж байна. Зугатааж явсан машин Хар Айрагт монгол хүнийг үхэр шиг дайрч алжээ. Харин тэр монгол машины нь яагаад дайрсангүй вэ. Өөрөө машин доогуур орчихсон гэнэ ээ. Талбай дээр бас арваад хүн дайраад л, танхайн хэрэг болсон. Энэ хирээс хэтэрчээ. Их хурал чинь сум багийн ажил хийж байна. Атрын 3-р аян гэж их дэмий донгосч байна. Сэлэнгийн хэдэн хужаагаа л тэтгэж байгаа шүү дээ. Энэ 67 хужааг цааш нь зайлуулахаас нааш монгол хүн нар харахгүй. Хужаа монголд байсан цагт түймэр, малын өвчин тасрахгүй. Эдийн засгийн хорлох бодлого явуулж байгаа. Хужаагийн 10 мафи ажиллаж байгаа гэсэн үү. Күнзийн сургаал оруулаад ирсэн, монголчуудыг күнз-д оруулж байгаа юм байх аа. Ариусхахуй Бясалгахуйн гэж тэр нэг ашиг хонжоо хөөсөн авгай сониноо Күнз гэж нэрлэмээр болжээ. Итгэл хамбаар баахан хоол олж идсэн. Шуналтай шулмас. Күнзийн сургаал 3000 жилийн тэртээх хужаадаа л таарч байсан байх. Хоцрогдсон, үеэ өнгөрөөсөн хужаагийн өмхийрсөн илжирсэн сургаал шүү дээ. Хужаа түүгээрээ яваад хувьсгал хийх нь яасан юм бэ, битгий давар. 21-р зуунд бидэнд күнз-тэй заваарч байх зав алга. Монголын төрийг хужаа барьж байгаа. Тусгаар улс гэж хошгирох хэрэггүй. Гандан компанийхан гэж нэг хаваажид сайхан эрс байна. Бөхийн өргөөнд боорцгоо борлуулаад сууж байдаг болсон. Бөхийн шашин гэвэл таарчээ. Хүн үхвэл эд нар нэг гэдэс гарч баяжиж суудаг, олон л монгол үхэж эднүүдийн ашиг орлогыг нэмэгдүүлээсэй. Орлого нь буусан бололтой, нөгөө хэддүгээр богд ч билээ нэг юмаа чирч авчрах гэж байгаа бололтой. Шашин гэж барих шашингүй, төр гэж дагах төргүй нэг хачин юм болсон байна.

Бид хамгийн чухал, Инг хэл төсөөлөх цөм болсон Илтгэн мэдүүлэх өгүллбэрийг үзсэн. Өөрийн санаагаа л ил гаргаж мэдүүлэх гээд байна шүү дээ. Энэ өгүүлбэрийн хоёр загварыг сайн эзэмших хэрэгтэй. Эндээс чинь яаж үгүсгэх, хэрхин асуух энэ тэр нандин нарийн юм чинь шууд харагдаж байдаг. Түүнээс биш WHAT`S YOUR NAME? тээд тотичилоод гуугалаж суух хэрэггүй. Хэрэв та нар хүүрнэх өгүүлбэрийг мэддэг байсан бол, асуух нь бол төвөггүй шүү дээ. Энэ өгүүлбэр анх :

YOUR NAME IS ... . = ТАНЫ НЭР БОЛ ... .

Тэр цэгийн оронд нэг хүний нэр байх ажээ. Асуудаг хоёр гол арга бий гэж дээр эрт нэгэн цагт үзсэн бөгөөд, тэр асуухад тусалдаг 24 баатар гэж бий. Түүнийг эргэж нэг хараарай. Тэр 24 баатраа хэрэглэвэл асуух ч ёстой нэг амархан байна аа. Хүний нэрийг британчууд амьгүй гэж үзээд ЮУ = WHAT гэж асуудаг байна. Монгол хүн амьд юм, хүн юм зайлуул гээд ХЭН = WHO гэж асуух юм байна. Бүтэн өгүүлбэр нь:

YOUR NAME IS DORJI. = ТАНЫ НЭР БОЛ ДОРДЖИ

---------------------------------What?

Нэрий нь WHAT гэж асуух учраас доор нь харалдаа бичлээ. Асуух төлөөний үг нь асуух өгүүлбэрийн эхэнд байдаг. Тийм болохоор WHAT гэдгээр асуух өгүүлбэр маань эхлэх ёстой. Асуух аргаа харвал IS = БАЙНА, БОЛ гэдэг нь нөгөө алдарт 24 баатрын чинь нэг нь байна. 3-р баатар нь шүү дээ. Асуухад өгүүлбэрийн эзэн YOUR NAME гэдгийнхээ урд талд нь гараад л асуучихна шүү дээ. Тэгвэл нөгөө чээжлээд гонгиноод байдаг тарни шиг болчихсон өгүүлбэр маань:

WHAT IS YOUR NAME? болдог байна.

Илтгэн мэдэх өгүүлбэрээ л сайн зохиож сур. Бусад бүх юм түүнээс харагдана.

Одоо ҮГҮЙсгэж үзэе. ТАНЫ НЭР ДОРДЖИ БИШ гэж хэлэх гээд байна. Инг хэлний үгүйсгэлийг дээр дивангарын үед нэг хальт мөлт үзсэн дээ. Үйлъүгийг NOT = БИШ, ҮГҮЙ гэдгээр үгүйсгэдэг. Нөгөө л асуудаг 24 баатар чинь бас үгүйсгэж өгнө шүү дээ. IS гэдэг маань 3-р баатар учраас NOT-ыг шууд л дуудаад үгүйсгэнэ дээ. Тэгвэл өгүүлбэр маань:

YOUR NAME IS NOT DORJI. = ЧИНИЙ НЭР ДОРДЖИ БИШ.

Илтгэн мэдүүлэх өгүүлбэр ямар чухал болохыг ойлшосон байх аа гэж горилном.

БИ ХЭЗЭЭ Ч, ХЭНД Ч, ЮУ Ч ХЭЛЭХГҮЙ. гэдэг үгүйсгэн хүүрнэх өгүүлбэрийг асуух өгүүлбэр болгоё.. Энэ өгүүлбэр Инг хэлээр дараахи байдалтай байх юм байна.

I WILL NEVER SAY ANYTHING TO ANYBODY.

Инг хэлний өгүүлбэр НЭГ л үгүйсгэлтэй үг байдаг. Тэр нь энэ өгүүлбэрт бол NEVER = ХЭЗЭЭ Ч ...ГҮЙ байна. Тэгэхгүй монгол хэл шиг үг болгонд аваачаад үгүйсгэл наагаад ч юм уу, Ч таваиад байж болохгүй. Одоо яана аа, асуух өгүүлбэр гэж нэг юм гарч ирэх бололтой, бас үгүйсгэл ч гэнэ үү нэг юм орж ирэх бололтой. Яасан барагддаггүй үйл лай вэ. Хоол олж идэх гэж ингэж махаа идэж байх гэж. Гэгээрэх ч бүр дүүрсэн. Эх хэлээрээ юм уншаад ойлгодоггүй юм чинь, үхсэн хатсаны чинь Күнз, Маркс, Энгельс вэ. Аавынхаа сургаалыг ч сонсдоггүй юм чинь, ээжийнхээ хэлийг ч мэддэггүй юм чинь, ингэж эргүүтсээр байтал орчлон дууслаа л даа. Тэнгэр минь харж үзээрэй.

Одоо та дараахи монгол хэлээр гаргасан санааг Инг хэл рүү буулгаад үзээрэй.

“ХҮНД БИТГИЙ ХЭЛЭЭРЭЙ!” гэж ХҮНД БИТГИЙ ХЭЛЭЭРЭЙ.