Инг хэлэнд манай хэлний БАЙНА/БАЙДАГ-ийг үзүүлэн илэрхийлэх гурван янзын арга хэлбэр байна. Чухам алины нь хэзээ хэдийд, хаана хэрэглэх вэ гэдэг асуудал гарч ирнэ.
Ингли хэлэнд гурван чухал үйлъүг байдаг гэж нэг дурдсан. Түүний нэг нь энэ to BE – байХ гэдэг үйлъүг байна. Үйлъүгийн заалт тэмдэг болох to-гүй дан ганц BE гэж байвал BE – БАЙ- болдог байна. Монгол хэлэнд үйлъүгийн үндсийн ард зурдас зураас тавьж тэмдэглэдэг байна. Энэ хэлбэрийг тольбичгийн хэлбэр ч гэж нэрлэдэг. Тольбичигт энэ хэлбэрий нь өгдөг. Үүнийг, өгүүлэгч хүн сонсогч хүн хоёр, эсвэл бичигч хүн уншигч хүн хоёр мэддэг юмны байгаа/байхгүй-н тухай ярихад, бичихэд хэрэглэдэг байна.
- Where is my book?
- It IS on the table.
Эндээс харахад, асууж буй хүн, хариулж буй хүн хоёулаа мэддэг номын тухай ярилцаж байна. Тийм болохоор гуравдугаар биеийн төлөөний үг It (book)-ттэй BE-гийн одоо цагийн хэлбэр болох IS-ийг хэрэглэсэн байна. Энд байгаа IT бол CAT гэдгийг дахин давтан хэлж нуршихгүйн тулд төлөөлүүлж буй төлөөний үг юм байна.
THERE is/are-гийн хувьд бол мөн л байна/байдаг гэсэн утгатай үг боловч хэрэглэх газар нь өөр байдаг. Гол төлөв ямар нэгэн тодорхой газар ямар нэгэн юм байгаа байхгүйг заан үзүүлэхэд хэрэглэдэг. Ер нь хаа нэгтээ ямар нэгэн юм байгаа/байхгүй-г илэрхийлэхэд хэрэглэнэ. “Хойт энгэр дээр хоёр адуу байна, урд аманд гурван гэр байна”, “Инг хэл үзэх олон арга байдаг” энэ тэр гэж манай хэлээр нэг ярьдаг даа, тэр санааг гаргахад үүнийг хэрэглэнэ.
THERE IS no phone in this room. = Энэ өрөөнд утас байхгүй байна. Энэ өрөөнд утас алга. Энэ өрөө утасгүй юм байна.
Энэ өрөөнд гэдэг нь хаана гэдгий нь зааж байгаа болохоор энэхүү there is-ийг хэрэглэж байна. Ганц утас юм болохоор IS-ийг нь хэрэглэжээ. Олон юмны тухай өгүүлж байгаа бол are-г нь хэрэглэнэ.
THERE ARE books on the table. = Ширээн дээр ном(ууд) байна.
Ном нь олон учраас ARE = байцгаана гэдгийг хэрэглэжээ. Ширээн дээр гэдэг нь хаана байгааг заасан үг.
Монгол хэлэнд олонтоо гэдэг ухагдахуун байдаггүй юм гэсэн. Байхгүй юмыг байлгаж зориуд хэлийг нь эвдэх гэж заадаг. Энэ “ШИНЭҮСГИЙН” багш нарыг яая даа байз. Тийн ялгалгүй хэлийг 8 тийн ялгалтай болгочихсон өчигдөрхөн зурагтаар нэг сөөвгөр охин авч өгч байна лээ. Ингэхээр л, шүүмжлэлээ, нуршлаа гээд байх юм. Бичиг солихоор ухаан НЯЛХАРДАГ гээд нэг юм бичсэн чинь “ойлгохгүй байна”, яагаад чухам “нялхардаг нь” алга байна гээд байх юм. Ингээд ингээд гээд уул нь их л нуршиж бичсэн юм сан. Ойлгохгүй байна гэдэг нь “НЯЛХАР”чихсан байгаа юм биш үү. Орой та гэртээ очоод, кирил бичгээр бичсэн юунаас ямар ямар ухаан авч байна гэдгээ нэг бодоорой. Хэрүүлийн хэдэн шар сонин, тааруухан орчуулгатай учир нь олдохгүй, баяжих талаар гарсан хэдэн хэнд ч хэрэггүй навтаснаас өөр юу байна. Та маниджмант-аар зөндөө л ном уншаа биз дээ. Гийсэн юм хаа байна. Цаана чинь америк англи чинь учраа олохоо байчихаад байна. Хов хоосон, хув худлаа юм уншаад баяжих гээд гүрийгээд байдаг. Бас сонин улс юм аа. Энэ бол ухаан нь нялх хүүхдийнх шиг нялхарсан байгаагийн нэг бодтай жишээ байна. Хэлний тухай ярьж байснаа улстөр лүү орлоо л гэх юм. Улстөр чинь таны амьдралыг сүйд хийж байгаа биз дээ. Инг хэл гэдэг өвчин чинь “хэлний дайн” болж байгааг үзүүлж байна. Өөрийнхөө юмыг хаячихаад хүний юм руу салбаганаад мөн хөөрхөн байна аа. “Цэргийн дайн”-аас гадна шүү дээ. Энэ их аюултай дайн. Цэргийн дайнаас ч аюултай. Монголчууд энэ дайнд сүйрч гүйцсэн. Инг хэл ч байхгүй, орос хэл ч байхгүй, монгол ЭХ ХЭЛ ч байхгүй. Элмэг юмнууд явж байна. Социализм байгуулж дуусаад одоо улс орноо, гэр орноо нураагаад кааапииитализм байгуулж байна. Хэлий нь устгана гэдэг чинь тухайн үндэстэнг цааш нь харууллаа гэсэн үг. Ядарч байхад яр гэж, энэ нэг түвэдийн богд бас хажууд нь ч юу билээ. Үүнийг л ухаан нялхарсан гээд байгаа юм. Чойжамцыг хар даа, нисэх буудалд байв уу, тэр түвэд хүний өмнө сөхөрч унаад л байж харагдсан. Ийм л болдог байна. Тээр жил ирэхэд нь шашныхаа хамаг тамга тэмдгийг зальт түвдэд мянган хоньтойгоо өргөө биз дээ. Үүнийг л ухаангүй болсон гээд байгаа юм. Монголын бүх богдууд л түвдэд төрж байдаг, өөр газар төрдөггүй. Энэ богдоо ерөнхийлөгч болгочихгүй юу. Энэ бол ухаан нялхараад зогссонгүй, нялх хүүхэд ч гэсэн харийн хүн хараад айна биз дээ. Шашин бол бизнес луйвар шүү дээ. Марксын “хар тамхи” гэж хэлдэг ч ортой. Ухаан чбайхгүй, мэдрэл ч алга. Нэг хөх түвэд харангуутаа л хамаг юмаа бариад л гүйгээд байдаг. “Гандан” компаний захирал Чой муу байна. Бурханы нэр барьж хоол олж идэж буй амьтад шүү дээ. Ингэж хэлэхээр “буян”-аа барна гэж авна. Өөрсдийгөө шүтүүлэх уран аргаа тэд нар мэднээ мэднэ. Бурхан хүн хоёрын хооронд эднүүд ингэж алцаганаж байх хэрэг юун. Энэ нүглээ тэд харин яаж давна даа. Түвэдүүд шашнаараа тийм мундаг юм бол хятадын хошного долоож боол нь болчихсон явахгүй байх нь яасан юм бэ. Энэдхэгт толгой хоргодож байж монголд томроод байх хэрэггүй. Түвэд эх орноо аврах хэрэгтэй шүү дээ. Монголд ирж ингэж аялал жуулчлал хийж явахаар, нутгаа авраач. Эднүүд хаана очиж бурхантай уулзаж бидний нүгэл буяныг дамжуулж хайцаалдаг байна аа. Христийн фирмүүд, шарын шашны компаниуд бүгд адилхан. Нэр нь л онд ондоо болохоос өөр юм байхгүй. Адилдаа адил, годилдоо годил, авч идэх, хууран мэхлэхийн “агаар нь нэгэн” буй заа.
Монгол хэлэнд нэг тийм эзэн үйлдэгчгүй хэллэгүүд байдаг. “Хүйтэн байна. Халуун байна. Инг хэл сурахад хүнд байна. Инг хэл сурах нь чухал байна.” гэх мэтчилэнгийн юмс зөндөө байна. Хэн хүйтрүүлээд, хэн халаагаад, хэн хүнд болгоод байгаа, хэн чухал болгоод байгааг хариуцах эзэн байхгүй. Нэг ийм битүү хүтүү юманд бол нөгөө IT IS гэдгийг хэрэглэдэг.
IT IS cold. = Хүйтэн БАЙНА.
IT IS hot. = Халуун БАЙНА.
IT IS difficult to learn English. = Инг хэл сурах хүнд БАЙНА.
IT IS important to learn English. = Инг хэл сурах нь чухал БАЙНА.
Энд бол IT нь ямар ч утга байхгүй. Зүгээр л нэг “мануухай” гэсэн хэрэг. IT IS cold. = Хүйтэн БАЙНА. гэдгийн COLD гэдэг нь ХҮЙТЭН; IS гэдэг нь БАЙНА гэсэн хэрэг. IT гэдэг нь илүү юм шиг байна. Илүү нь ч илүү юм, гэвч Инг хэлэнд өгүүлбэр болгонд заавал нэг үйлдэл байдлын эзэн шүү юм байх ёстой. Тэгэхээр нэг “мануухай шиг сүг байх ёстой болно. Тэр нь энэхүү IT юм шүү. Өөр ямар ч утга байхгүй.
“Өсөхөөс сурсан үндэсний хэл ОРХИЖ (мартаж биш шүү) болшгүй соёл,
Үхтэл орших төрөлхи нутаг САЛЖ болшгүй орон”
Манай бичгийн их хүн Д. Нацагдорж гуай ингэж айлджээ. Нутгаасаа салсан, хэл соёлоо орхилоо. Одоо юу хэрэгтэй юм бэ. Үхэхээр чинь чамайг оршуулах газар ч байхгүй болсон. Алты нь авсан нүх рүү хаяулах уу??? Бодож үз. Надтай хэрэлдээд яахав. Бүх юм шувтарсан цагаан бумбандаа нэгэнт оржээ. Ум ма ни бад мэ хум!!!!!!! Аааанли хэл үзсээр байгаад энэ насаа барах вий дээ. Хэлний дайнд ялагдсан. Америк биднийг атомын бөмбөгөөр биш, ААААНЛИ хэлний бөмбөгөөр бөмбөгдөөд Нагасаки бил үү нэг хот шиг болгосон байна. Монгол хэлнээс нэг эвдэрхий араг яс л үлдэх бололтой.
“Чихний чимэг болсон аялгуу сайхан монгол хэл минь”
Чингэлтэй дүүргийн сонгууль шиг наймаа болоод дуусав аа хөөрхий.
“Чин зоригт өвгөд дээдсийн минь өв их эрдэнэ”
Чи бидний гараар ороод нэг мөсөн нугаслуулав аа хөөрхий.
No comments:
Post a Comment