Инг хэлний үйлъүгийн Төгсөөгүй явцтай үйлдлийн Одоо цагийн хэлбэр буюу The Present Simple TENSE гэж байдгийн утгыг эх хэлний ижил төстэй санааг илэрхийлдэг аргатай хэрхин харьцуулж үздэг юм бэ гэдгийг харая.. Энэ цагийн хэлбэрийг Монгол хэлнээ “-МУЙ” гэдэг дагаварын тусламжтайгаар үзүүлдэг байна. Энэ тухай Ри багшийн айлдсанаас хагас хугас эши татая: <<“...-МУЙ, -МҮЙ” гэж угтаа “БУЙ” гэдгээс гарсан бөгөөд “...-на, -нэ, -но, -нө”-гөөс ялгаатай. ТэгНЭ, ингэНЭ гэдгийн “...-НА/...-НЭ” бол ирээдүйг заана. “Бороо орНО” гэвэл бороо орохыг зааж, одоо ороогүй, орох юм гэсэн утгатай, болоогүй юмыг заажээ. “СүндэрлэМҮЙ” гэвэл “сүндэрлэн БУЙ” гэсэн санааг үзүүлж, хийсвэрлэн бодвол одоо нүдэнд “сүндэрлэх” нь эс үзэгдэвч, “сүндэрлэн БУЙ” гэсэн учраас ярианы хэлэнд, нүдний өмнө байгаа тодорхой юман дээр тийнхүү хийсвэрлэх хэрэгцээ үгүй тул, “-МУЙ” бүхий хэлбэр бараг хэрэглэхгүй шахуу ажээ.
Бичигт, тэр гэж толгойгоороо дохин, гараараа заахгүй юмыг хийсвэрлэн дүрслэж үзүүлэхэд “-МУЙ” гэдэг хэлбэр хэрэглэх нь санааг тодорхой болгох их нарийн чадалтай арга ажээ.
Ярианд, бид жишээлбэл, НАР зааж хэлэхдээ, НАР гарсан, НАР гарлаа, НАР гарч байна, НАР гарах нь, НАР гарна гэж НАРны гарсан гараагүйг тодорхой заахаас бус, хийсвэрлэн, НАР өчигдөр ч гарсан, өнөө өглөө ч гарсан, маргааш ч гарна гэсэн санааг хийсвэрлэн, НАР буй учраас, буй цагтаа гаран буй гэж хэлдэггүй.
Гэтэл бичигт хийсвэрлэн бодоход НАР буй болсон цагаас гарч байсан, гарсаар ирсэн, гарлаа, гарч байна, гарах бий, гарна, гарах болно гэдгийг нэг үгээр нэвтрүүлэн сэдхүүлэх хэрэгцээ олон гарна. Тэгэхэд, НАР гарМУЙ гэсний “гарМУЙ” гэдэгт гарсан, гарч байгаа, гарсаар ирсэн, гарч байна, гарна, гарах болно гэсэн нь цөм энэ БУЙ гэдгийн утга буюу “-МУЙ” гэдэг хэлбэрт цөм шингэн багтжээ.>> хэмээжээ. Нэг үгээр хэлбэл, одоо өнгөрсөн ирээдүй гурван цагаа хам үзүүлдэг сонин арга байна.
Инжа өвөөгийн номд: “Үеэс тасархай сайхан хүн арга үгүйеэ эчнээ гомдлыг залгиМУЙ” хэмээжээ.
Энэ шинэ аргын гол санаа нь бол манай хэлээр энэ санааг ингэж гаргадаг байхад Инг хэлээр яаж илэрхийлдэг юм бол гэдгийг үзүүлдэгт оршино.
Одоо утганаас нь жаахан гэгэээ үзэгдэх, туяа татах янз байна уу? Эх хэлнийхээ энэ сайхан чадлыг мэдэхгүй хүн, яаж ч харь хэл үздэг юм бол, бүү мэд. Энэхүү “-МУЙ” –г өдгөөгийн сайн эрс “-ДАГ/-ДЭГ” гээд байх шиг байна. Энэ “-ДАГ/-ДЭГ” нь угтаа одоо цагт үйлт нэр гэдгийн дагавар юм шиг ээ. Үйлъүгийн цаг заасан зүйл биш. Үйлъүг үйлт нэр хоёроо ялгахгүй байж харь хэл үзээд хэрэг байдаг юм байх даа. Монгол хэлний багш нар юу зааж байгаагаа мэддэг болов уу, Ардын багш л гэх юм, Гавьяат багш л гэх юм бүү мэд. Эх хэлий минь устгасан гавьяа нь юм байх даа. Боловсролын яамны энэ нэг асман эр Монгол хэлийг нэг дуусгах нь ээ. Бага ангид нь харь хэл үзүүлээд, дунд ангид нь эх хэлий нь заадаг ёс өөр газар байдаггүй байх. Кирилл бичиг бол Монгол хэлний хамуу, таарах ч үгүй. Кириллээр нэрээ ч зөв бичдэг багш энэ Монгол хэлний ангуучид дотор байхгүй. Та ч нэрээ шал буруу бичиж байгаа. Нэрээ дуудаад нэг үз, бичсэнээ нэг дуудаад үз. Тэмээ ямаа хоёр шиг юм байх бий.
Ри багшийн “МОНГОЛ БИЧГИЙН ХЭЛНИЙЗҮЙ” гэдгийг хэвлүүлж, кирилл бичгийн багш нарт үнэгүй өгч судлуулах хэрэгтэй. ХЭЛ үгүй болсон, түүнээсээ улбаалаад ухаангүй болсон, ХИЛ үгүй болсон, түүнээсээ ишлээд тусгаар тогтнолгүй болж дээ. Эх орноо зарсан дүндгэрүүд нь сайд дарга хийгээд эх орноо өмөөрсөн нь шорон гянданд суудаг ёс дэлгэрэв. Манжаас доор болжээ, Манжийн буянд бид өдий дайтай яваа шүү. Хятад гэж юу байсан юм бэ? Нохойн баас! Босох цаг болсон!!! Одоо эх орноо харийнхнаас чөлөөлөх шудрага дайн эхлэх болно.
WELCOME to the REVOLUTION (Хувьсхалд тавтай морилно уу,)
Revolution (хувьсхал), says (өгүүлмүй) Webster`s (үВесэтерийн тольд), is (бол) “a dudden (гэнэтийн, гэв гэнэтийн), radical (эрс тэс, эрс тас, ташхи ондоо, тэс өөр), or (эсвээс) complete (бүрэн, бүрэн гүйцэд, тэр чигээр нь, орвонгоор нь) change (өөрчлөх, халах,)... a basic (суурь ёзоороор нь, ул сууриар нь, үндэс сууриар нь, уг ёзоороор нь) reorientation (барих чигээ солих, зүглэх баримжаагаа халах, зүг хандлагаа эргүүлэх ).”
ХУ нам өнгөрчээ. ХУВЬСГАЛТ гэдгээсээ салаад ХУлих нам болох гээд байна аа даа. Намын нэр бузарласан хэдэн хогийн юмнууд, нэрий нь солихоор сайхан болох юм яриж олны толгойг эргүүлж сууна. Нэрий нь биш нүгэлтэн дарга сайд нары нь солих хэрэгтэй байхгүй юу. Нөгөө хулгайчууд чинь ямар ч нэртэй намд байсан адилхан л цуслаж эх орны минь үлдсэн жаахны нь дуусгана шүү дээ. ХУжаа нам гэвэл үнэнд арй ойртох байх. ХУБИСХАЛ гэдэг үгээс айх хэрэггүй, ХУЛГАЙЧ сайд даргаа солих хэрэгтэй. Идээд цадчихсан, одоо 12 он хүртэл нэр энэ тэрээ сольж хугацаа хожих нь л дээ. ХУЛГАЙЧИДЫН НАМ гэвэл бүр их зохимжтой болно.
THE PRESENT SIMPLE TENSE = Төгсөөгүй явцтай үйлдлийн одоо цагийн хэлбэр
No comments:
Post a Comment