,

Сүүлийн үед эртний мэргэдийн бүтээлийг орчин цагийн хэлэнд буулгаж байна хэмээн машид болхи болгож, тэр сайхан зохиол орчуулгыг гутааж байгаа бөгөөд, заримууд нь “орчуулав” энэ тэр гэж сүрхий хүн болж тэр эртний үхсэн улс юугаа мэднэм хэмээн боддог болсон бололтой. Эртний тэр сайхан хэл найруулгы нь орчин үеийн эргүү тэнэгүүдийн хэлэнд тааруулав хэмээн хээв нэг дээр нь нэрээ залсан байх юм. Гашуудмаар ч юм шиг, ичмээр ч юм шиг. Нэг жишээ авч үзэе:

“Эрдэнийн санг субашиди” хэмээх сургаалын Инг хэлний орчуулгатай нь харшуулан жишсэнийг үзүүлэе.

Wise people who have a treasure of virtue gather in jeweels of wise sayings.

Since the great ocean is a treasure of streams, all rivers flow into it.

Ухаантан мэргэд хэдий эрдэмтэй боловч

Улам улам мэргэжихийн тулд ном судар цуглуулъюу.

Урсах мөрөн бүгд уламжилан дамжсаар

Усны сан болсон их далайд цутгах адил.

Эрдэнийн санг баригч мэргэд мөний тул

Эрдэнэт сайхан номлол тэд л цуглуулюу.

Их далай усны сан мөний тул

Эргэлдэх гол мөрөн түүнд цутгаюу.

Оюутан мэргэд, эрдмийн сангаар баяживч

Оюун билгийн ном хаа холоос хураана.

Оломгүй далай, усан сангаар бялхавч

Олон мөрний ус, хаа газраас татна.

Сүүлчийн бадгийн эхний үг нь оюутан биш байх аа, одооны ОЮУ толгойн ОЮУ буюу зэсийн баас биш байх, эрдэмтэн мэргэд тийм хог цуглуулахгүй байлгүй. ОЮУгүй улс байсан байлгүй, тиймээс оюуНтан байж таараа. ОЮУНТАЙ төрсөн Өүлэн эх гэдэг байх. Түүнээс биш, ОЮУтай төрсөн эх гэдэггүй биз ээ. “Танхил өссөн миний лаа амраг Тавхан үгэндээ танигдаад байна аа” гэдэг шиг л юм болж байх шиг байна. Бодвол, энэ цагийн хэлэнд тааруулсан юм байгаа биз дээ. ОЮУтай панзчинууд энэ хойт хоёртоо ном юунд цуглуулах вэ дээ. ОЮУ ЗЭС ээ л цуглуулж панзлана биз дээ. Хужаа хүн шунал ихтэй, урт настай заваан цуснууд. Улс орны минь бузарлаж дууслаа.

Мянган хүн орчуулах аваас мянган янзын орчуулга гарах ажээ. Манайд ямар орчуулагч бэлддэг сургуули тинхим ч гэж байх биш дээ. Улс төр нь, улс орон нь, ухаан санаа нь, эх орон нь, эх хэл нь дампуурч гүйцлээ. Солонгос хятадын энэ олон телевизүүдийг цөмий нь хаах хэрэгтэй.

Пушкиныг Нэргүй гэдэг мундаг эр муулж байхыг үзлээ. Хэн нь хэнийгээ муулах нь надад падлийгүй ч, дэлхийд Нэргүй гэдэг хүнийг хэн мэддэг билээ. Дэлхийд нэрээ гаргах гэж Парисын эх дари-ийн сүмийг нэг тэнэг хулгайч шатаасан гэдэг шиг муу юмнууд бас нэрд гарах гэж ингэж өвчигнөдөг байна. Нэргүй бид хоёрыг дэлхий байтугай Улаанбаатарт ч мэдэх хүн байхгүй байх. Намайг хоцрогдсон хүн гэж хэлэх байх л даа, тийм мундаг хүний юмыг олж уншаагүй гэж тэр шүү дээ. Пүүшкинийг бол Пүүшкиний дайтай байж гэмээнэ орчуулна уу гэхээс Нэргүй шиг байж гээмээнэ орчуулахгүй байх л даа. Саваагүй нохой саранд хуцна гэдэг энэ бөлгөө.

Евгений Онегин гэдэг шүлэглэсэн туужид ингэж байна аа:

И жить торопиться, и чувствовать спешить. К. Вяземский. гэснийг

Амьдрах мэдрэх хоёрын

Аль алинд нь яарна. Кн. Вяземский. хэмээн Ч. Чимид гуай орчуулжээ.

To live it hurries and to feel it hastes. хэмээн

Владимир Набоков гэдэг алдарт хүн Инг хэл рүү буулгажээ.

To live, it hurries, and to feel it hastes. Prince Vyazemsky.

хэмээн Ч. Джонстон гэдэг хүн Инг хэл рүү орчуулжээ.

Мой дядя самых честных правил,

Когда не в шутку занемог,

Он уважать себя заставил

И лучше выдумать не смог.

Хэзээний шудрага авга ах минь

Хэцүү цагаа тулаад ирэхэд,

Ганц биеэ хүндлүүлж чадсан нь

Гайгүй сайн гавьяа нь боллоо. гэж Чимид гуай буулгажээ.

My uncle has most honest principles:

when he was taken gravely ill,

he forced one to respect him

and nothing better could invent.

My uncle, in the best tradition,

By falling dangerously sick

Won universal recognition

And could devise no better trick …

My uncle [is] of most honest rules [:]

when not in jest [he] has been taken ill,

he to respect him has forced [one],

and better invent could not …

хэмээн Набоков гуай орчуулгын гурван зарчмаар энэ бадгийг буулгаж үзжээ.

Не мысля гордый свет забавить,

Вниманье дружбы возлюбя,

Хотел бы я тебе представить

Залог достойнее тебя,

Достойнее души прекрасной,

Святой исполненной мечты,

Поэзии живой и ясной,

Высоких дум и простоты;

Но так и быть – рукой пристрастной

Прими собранье пёстрых глав,

Полусмешных, полупечальных,

Простонародных, идеальных,

Небрежный плод моих забав,

Бессониц, лёгких вдохновений,

Незрелых и увядших лет,

Ума холодных наблюдений

И сердца горестных замег.

Ихэмсэг ноёдыг зугаацуулах гэсэн юм биш

Элэгсэг найзын ёсыг хүндэлсэн юм.

Итгэлт чамдаа хүртээл болохуйц

Ийм зохиолоо анх сэдэвлэсэн юм.

Ариун хүсэлд чинь зохицож нийлмээр

Агуу санаанд чинь тэнцэж өгмөөр

Эрмэлзэлээр гүн байдлаараа жирийн

Эрхэмсэг найраглал туурвих гэсэн юм.

Зуурдын бадрал, нойргүй шөнө

Зугаа цэнгэлийн минь дулимаг үр

Өсөхөөс өдий болсоны бүтээл,

Өрнөхөөс гандах болсны дурсгал,

Хашир суусан оюуны минь ажиглал,

Хал үзсэн зүрхний минь тэмдэглэл

Эндээ ч инээдтэй, тэндээ ч гунигтай

Эгэл байдалтай, илүү чимэгтэй,

Заримдаг бүлгийн түүврийг баръя.

За, яах вэ, таалан авна уу.

Not thinking to amuse the haughty world,

having grown fond of frienship`s heed,

I wish I could present you with a gage

that would be worthier of you –

be worthier of a fine soul

full of a holy dream,

of live and limpid poetry,

of high thoughts and simplicity.

But so be it. With partial hand

take this collection of pied chapters:

half droll, half sad,

plain-folk, ideal,

the careless fruit of my amusements,

insomnias, light insppirations,

unripe and withered years,

the intellect`s cold observations,

and the heart`s sorrowful remarks.

хэмээн Набоков гуай буулгажээ.

Heedless of the proud world`s enjoyment,

I prize the attention of my friends,

and only wish that my employment

could have been turned to worthier ends - -

worthier of you in the perfection

your soul displays, in holy dreams,

in simple but sublime reflection,

in limpid verse that lives and gleams.

But, as it is, this pied collection

begs your indulgence - - it`s been spun

from threads both sad and humoristic,

themes popular or idealistic,

products of carefree hours, of fun,

of sleepness, faint inspirations,

of powers unripe, or on the wane,

of reason`s icy intimations,

and records of a heart in pain.

хэмээн Ч. Джонстон гуай орчуулжээ.

Манай Чойномын “Залуу нас” гэдэг найраглалын эхэнд нэг иймэрхүү шүлэглэл байх асан.

ОРШЛЫН ОРОНд

Хазаар үгүй тэмүүлэх агсам морины давхиа шиг

Хаалт үгүй цэлэлзэх догшин мөрний долгио шиг

Олдох алдахад амархан залуу насны тухай

Оршил моршил гэлгүй задгуулж одоо бичье.

Залгуулж бичих үгсийн минь өргөн эгнээн дундуур

Заримдаг нэгэн сэтгэлийн өнийн хүслэн нуугдаж

“Араб” охины хөрөг шиг торомгор нүдтэй бүсгүйн

Алаг зүрхний тольтод тогтож үлдэх болтугай!

Джүүд (еврей) хүн бол хүн, бусад нь хүн биш гэдэг гэж байна аа. Нэг муу джүүд шалдан цэрэг 1000 гаруй Палестин хүнтэй тэнцэж байна гээд л бодчих. Орчлонг энэ муусайн джүүдүүд сөнөөж байгаа. Тэд үлдэж бусад нь бие биесээ барьж идээд дуусахаар хэдхэн джүүд энэ орчлонг идэж ууж дуусгах юм байх аа. Джүүдүүд нэг хүнээ хүртэл ингэж аварч хамгаалж байхад манай малууд хэдэн арван мянгаар нь гадгаши нь хүн-малаа зарж байна аа. Оронд нь солонгос хятад түрэг ... мэтсийг зориуд урин ирүүлж хээлтүүлгийг нэг хийлгэж байна. Хүүхэн цагаан зээр хоёрыг адилтгасан байна аа. Самуурайнууд цагаан зээр барина гэж нааш ирдэг гэж байгаа. Экшвили өөрийгөө Чингис хаан гэж бодоод яваад байна уу, Галданы хойт дүр гэж итгээд энд тэнд уригдаж элдэв шагнал цол гуншинг нэг авч байна аа. Манай л ашигт малтмалын буянаар яваа болохоос биш тэр бид хоёрыг хэн тоолоо гэж, нохой долоо. Эхийн чинь толгой!!!