ГҮЗЭЭНИЙ ХОРЧИЙСОН БУЛАН

Монголын улстөр-д нэг ийм хоёр хүн, монгол хүн харахаараа хатаж хорчийсон гүзээ шиг царайтай явдаг. Харин гадаадад очихоороо дэвтээсэн гүзээ шиг шалбайгаад, дарвайгаад тун ч баяртайгаар инээд алдан эх орны минь өөрийнхөө өмд шиг панзалж явах юм. Нэг хорчигор нь сая НҮБ-д монголыг арай зарчихаагүй байгаа даа.

Багшуу дотроо хоёр янзуу байна аа. Нэг нь Инг хэл заадаг багшуу байна аа. Нөгөө нь хэл хэрхин сурахыг заадаг багшуу байна аа. Хэл заадаг багш бол хэнд ч хэрэггүй гэнэ ээ. Сая жил заасан ч хэлийг заагаад барахгүй юм байх. Харин Инг хэлийг сурах аргыг зааж өгвөл уг хэлийг 2-3 жилд, цаашлаад 25 жилд төсөөлдөг болж болох юм гэнэ ээ. Аргын сүүлчийнх нь тун зүгээр. Иймд та нар хэлний күүрст явахдаа юу заадаг багшуу вэ гэдгий нь судлах хэрэгтэй болж байна.

Оросын Холбооны улс нь төрийн албан хаагчидаа цөөлөх гэнэ. 150-иад сая хүнд 500 000-гаад мянган төрийн албан хаагчид байгаагийн 20%-ий нь цомхотгоно гэж байна. Эндээс харахад Орос улс-д 300 хүнд нэг төрийн албан хаагч ногдож байхад, манайд бол 12 хүнд нэг төриййн албан хаагч ногдож байна. Энэ хирээс хэтэрчээ. Оросын хамжааргаар бол манайд 833 төрийн албан хаагч байх ёстой байна. Тэгсэн чинь манайд юу вэ, тооно ачсан ботго шиг юм болоод, 200 000 төрийн албан хаагч байна. Чөдөр тушаа болж, ард түмний нурууг холгож байгаа хулгайчууд байна гэсэн үг. Мэргэжлийн хүн бараг байхгүй, хулгайч намуудын гишүүд байгаа. Хятад улс нэг тэрбум таван зуун мянгаад хүн амтай мөртлөө “Ардын төлөөлөгч “нь 3000 байдаг. Тэгсэн чинь манайд 2 500 000 хүнд 76 хулгайч ногдож байна. Хятад улсад 500 000 хүнд нэг төлөөлөгч байхад манайд бол 33 000 хүнд нэг төлөөлөгч оногдож байх юм. Хятадын тооцоогоор бол манайд их хурлын нэртэй хулгайч 5 байх ёстой байна. Энэ ёстой хирээс хэтэрсэн байна. Энэ одоо юу вэ, төр юм уу, төмс юм уу бүү мэд болжээ.

The Simple Present Tense буюу Төгсөөгүй Явцтай үйлдлийн Одоо цагийн хэлбэрийг:

1. Нэг тийм юмыг, нэг ийм юмыг ахин дахин үйлдэж байдаг, нэг тийм ийм зуршил болж, хэвшил дадал бүхий ерийн л нэг үйлдлийн тухай өгүүлэхэд хэрэглэдэг байна.

I usually get up at 6 o`clock. = Би ер нь бол 6 цагт өндийдөг (босдог).

We seldom meet. = Бид хааяа нэг уулздаг.

She works at a bank. = Тэр эмэгтэй банкинд ажилладаг.

2. Цаг хугацааны хявцаанд хавчигдан хязгаарлагддаггүй, хүн дур зоргоос гадуур хол болдог, нэг ёсны мөнхийн үнэн, үүрдийн жам, хүний хүслээс ангижирсан тийм үйлдэл энэ орчлон хорвоогоор дүүрэн байдаг. Түүнийг илэрхийлэн үзүүлэхэд цагийн энэ хэлбэрийг хэрэглэдэг.

Cats catch mice. = Муур(-ууд) хулгана(-нууд)-ыг барьдаг (бариМУЙ). (Хэдэн хоёр нь хиарчихгүй бол бас л хөөрхийсийг барьж идсээр байх юм биз дээ.)

The Earth goes (turns) round the sun in 24 hours. = Дэлхий нарыг 24 цагт эргэдэг. (эргэМҮЙ) (Цаг хугацаанд хяхагдахгүй, хүний ааш авираас ангид, нэг үгээр хүн хугацаа хоёрын хүчирхийлэлд өртөхгүйгээр хэдэн сая живаа жил эргэж тойрсоор байсан юм байна, одоо ч эргэж тойрсоор байгаа цаашид ч эргэсээр байх юм байн, )

3. Үргэлжлэх явцтай үйлдлийн одоо цагийн хэлбэрийг хэрэглэдэггүй нэг хэсэг үйлъүг байдаг гэж үзсэн. To see – үзэх (өдөр шөнөгүй өглөө үдэшгүй, унтаж байхдаа ч зай завсаргүй үргэлж дөрвөн цагийн эргэлтэнд үзэж байдаг л дахиад үргэлжлэх цагийн хэлбэрт оруулж болдоггүй учир ийм буюу), smell = үнэрлэх (дөрвөн цагийн эргэлтэнд, өглөө үдэшгүй үргэлж залгаатай явдаг тэр үнэр зооглох хамрын залгаатай явдаг мэдрэлийг ахиад үргэлжллүүэн үргэлжлэх цагийн хэлбэрт оруулах гэдэг бол ганц монгол хүний хийх ажил ажээ)

I love you. = Би чамд хайртай.(хайрлаМУЙ) (хайртай л юм бол, байнга л хайрладаг болохоос биш, нэг хоёр хоног хайртай гэж гүйчихээд л, долоо хоног тасарсанаа дур нь хүрэхээрээ хайртай гэж гүйж ирээд байхын нэр биш бололтой. Манайхан шиг ДУРаа хайр гэж андуурдаг гүймхий ДОХтой залуус хүүхний хийдэг ажил ч энэ лав бишээ. Иймд I am loving гээд гүйгээд ЛААВИНгдаад харь хүний араас дагаад уйлаад байх юм биш дэг ээ. Хөөрхийс дөө)

4. Ойрхоны ирээдүйд үйлдэхээр урьдчилаад төлөвлөчихсөн үйлдлийг илэрхийлэхэд цагийн энэ хэлбэрийг хэрэглэж болдог байна. Голдуу to go, to come, to arrive, to leave, to start, to return гэх мэтийн ирж очих, явах зайлахыг илэрхийлсэн үйлъүгэстэй элбэг хэрэглэдэг байна.

The train starts at 3 a.m. = Галттэргэ үдээс өмнө 3 цагт хөдөлдөг (хөдөлМҮЙ)

We leave next Sunday. = Бид дараагийн Бүтэнсайн өдөр явна.

За ингээд нуршаад байвал үүр цайх бололтой. Уул шугамандаа за нэг иймэрхүү л юм байх болов уу даа, хөөрхийс дөө. Хоол олж идэх гэж сурах санаатай байгаа бол амраар нь түргэн үхсэн нь дээргүй юм байх даа. Яая даа байз. Хурдхан шиг үхэх гэж үзэж байгаа бол тэр хайртай Британи, америх руугаа яваад бушуухан шиг буудуулаад эргээд ирвэл ч зүгээр юм уу. Бүү мэд. Энэ орчлонд нэг хэд хонохдоо дуртай юмаа хийх нь таны эрх бөлгөө. Бурхан минь өршөөж хайрла, маныгаа.

.

“Цагт нэрийн дотор мөн БОЛДОГ ЦАГИЙН НЭР болгож, тухайн үйл байдал нь нэгэн удаагийн тохиол бус ахин дахин болдог заншилтай, сурамгай дадамгай байдалтай, ахидаг дахидаг юм гэдгийг үзүүлж,

шахдаг – шаарддаг

хаадаг – хашдаг

гоёдог – гооддог

гэх зэргээр дахин давтан болдог байдлыг үзүүлсэн хоршооъүг болгодог байнам.” хэмээн Ри багштан айлджээ. Би юү хэлэх вээ дээ. Буруу ярьж зөв ойлгодог монгол болсон хойно, болдог цагт үйлтнэрээр яриад төгсөөгүй явцтай үйлдлийн одоо цагийн хэлбэрээр ойлгодог болоод 70-аад жил болж байна. Сурганы нэг арга нь, мэддэгээс нь мэдэхгүй рүү нь гулгуулан заах гэж нэг юм байдаг гэсэн. Тэр л болж байх шиг ээ. Иймд мэддэг –ДАГ, –ДЭГ-ээр нь эхлэвэй. “Би наймаа хийДЭГ.“ гэвэл, өчигдөр наймаа хийж байсан юм байна, өнөөдөр бас наймаагаа дахиад л хийж байгаа юм байна, маргааш мөнгө нь байгаад Эрээний хог олдвол бас наймаа хийх нь л дээ, ингэж гурван цагаа гулгуулан залгидаг үйлдлийг үзүүлж буй бөгөөд Монгол хэлний –МУЙ дагаварын утгатай агаар нэгэн буй гэж үзсэн билээ. Энэхүү The Simple Present Tense буюу Төгсөөгүй Явцтай Үйлдлийн одоо цагийн хэлбэрийг та бүгдийн мэддэг –ДАГ, –ДЭГ дагварт үйлтнэрийн одоо цагийн хэлбэрээр орлуулбай. Болгоон соёрхно уу. Инг хэлэнд сонин сайхан мэдээ энэ тэрийг бусдад уламжлахдаа 70-75%-ийг нь цагийн энэ хэлбэрээр өгдөг хэмээн бичсэн байх юм билээ. Их чухал зүйл байгаа юм. Хүүрнэх өгүүлбэрийн загвараа санаж байгаа бол их сайн байна. Мартсан бол эргэж нэг үзвэл зохистой байнам.

Үзүүлэх санаа нь – ахин дахин үйлддэг,

Үүсэх хэлбэр нь:

I, you, we, they байвал үйлъүгийн

толибичгийн хэлбэр хэвээр V,

He, she, it байх аваас V + (-S/-eS)

Асуух, үгүйсгэх хэрэг гарвал <<Нөхөрлөсөн 24 баатар, Нөхцсөн нэг гүнж “NOT”>>-ийг эргэн нэг харахад илүүдэхгүй шүү.

I EAT meat. = Би мах идДЭГ. гэвэл өчигдөр уржигдар ч мах идэж байсан, өнөөдр ч мөн махаа дахиад ахиад идэж байна, маргааш мөнгө нь олдоод мах нь хямдхан шиг байвал ахиад идэхээс буцахгүй болсон амьтан гэдэг нь харагдаж байна.

Асуух хэрэг гарвал “24 баатар”-ыг харвал,

Do I EAT meat? = Би мах идДЭГ үү? хэмээх асуулт гарч ирнэ.

Хэрэв зээ, үгүйсгэх хэрэг гарвал, нөгөө “24 баатрынхаа аль тохирохы нь NOT гүнжтэй нь чирч авраад үгүйсгээд өгнө.

I don`t EAT meat. = Би мах идДЭГгүй.

Хүүрнэх өгүүлбэрийн угсрац дотор үйлдлийг хир олон давтдаг давтамжий нь заасан үг нь гол үйлъүгийнхээ өмнө нь ордог гэж байгаа. Тэр үгэс нь дан үгэс байх бөгөөд, always = дандаа, үргэлж, хэзээд, байнга, хэзээ ямагт, алимад; never = хэзээ ч ...гүй; every day (year, week) = өдөр бүр (жил, долоохоног); twice a week = долоохоногт хоёр удаа; 5 times a month = сард 4 удаа; on Sandays = Ням гарагуудад; often = байн байн, ойрхон ойрхон, олонтаа, голдуу, дандаа л; seldom = хойргошиг, ховорхон, цөөхөн, хааяа нэг; sometimes = хааяа, заримдаа; usually = ер нь, энгийн цагт, урид нь, ямагт; энд давтамж заасан давхар үгсийг оруулсан байгаад бүү ундууцаарай. Монгол хэлний тэгДЭГ, ингэДЭГ гэсэн санааг ингэж гаргадаг байна. Үүнийг л эх хэлнээс эсрэг хэл рүү буулгаж сурах гээд байх шиг байна.

I WASH my hair twice a week. = Би үсээн долоохоногт хоёр удаа угааДАГ.

I often WASH my hair. = Би үсээ байн байн угааДАГ.

I always WASH my hair. = Би үсээн байнга угааДАГ.

I never WASH my hair. = Би үсээн хэзээ ч угааДАГгүй.

Одоо тэгээд энэ мэтээр бичээд, асуугаад үгүйсгээд явах хэрэгтэй. Үг үсгийн алдаа байж магад, тэр бол миний хайхрамжгүйнх шүү, уучлана биз.

“Боловсрол” нэртэй хөгийн суваг хужаа, Япон хэл зааж байснаа Инг хэл заамар болж байгаа бололтой. “Алсын зайны сургалт”, ийм зурагтын сургалт энэ тэр бол зүгээр л мөнгө идсэн хэнд ч хэрэггүй зүйл байдаг байх. Холоос заахад сурах нь байтугай хажууд байж чичлээд байхад сурдаггүй амьтад яаж сурах вэ. A blind date = сохор болзоо хэмээн орчуулж байх юм аа. Махчилна махчилна гэхэд хэтэрхий шулсан байна. Бас нүдтэй болзоо байх нь ээ. Сох үсэрсэн юм бол юуны болзоо байх вэ. Уулзаж учраагүй байж болзоод байхдаа ч яадаг байна аа. “Нүдэн БАЛАЙ, чихин дүлий” гэж миний ард түмэн ярьдаг даа. БАЛАЙ болзоо гэвэл арай дээр юм болов уу. Хөзөрчин хүмүүс “харанхуй шаана” гэж ярьдаг бололтой юм билээ. Тийм л ХАРАНХУЙ юм бололтой. Тэгтэл уулзаагүй байж болзож тохирсон байхдаа ч яадаг юм бэ дээ. Энэ нэг л биш ээ. A blind pig гэдгийг сохор гахай гэж орчуулах нь л дээ. Манай шагчинуудыг ингэж америх хүн хэлдэг бололтой юм уу даа. Инг хэлний тайлбар тольд: “A meeting (уулзалт) between two people who have not met each other before. The meeting is usually organized by their friends because they want them to develop a romantic relatioship.” Найз нөхөд нь зориуд зохион байгуулж хоёр нөхрийг уулзуулж, хайр сэтхил зарлуулах ухаантай юмыг л ингэж хэлдэг бололтой. Нөгөө зохиомол хээлтүүлэг гэдэг шиг юм уу даа. Аргаа барсан амьтаны ажил шиг байна. A dinner date гэдгийг хоолон болзоо гэх юм байна л даа. “Чихтэй толгой ганзагалаж явбал чивтэй чавганц үзнэ.” гэдэг шиг юм болж байна. Нээрээ л зурагтаар марзан гомо-нууд чавганц болж гараад байх юм аа. Хошин шогоо ч хат даа.

LUCKY DOG YOU ARE! = АЗТАЙ НОХОЙ ЮМ! ХОНШООРТОЙ ЭД БАЙХ НЬ ЭЭ! ИХ ЗОЛИГ ЮМ , ХӨӨЕ! ЭНҮҮНД ЧИНЬ ХАРСАН ЮМ БАЙНА ШҮҮ!

Инг хэлний үйлъүгийн Төгсөөгүй явцтай үйлдлийн Одоо цагийн хэлбэр буюу The Present Simple TENSE гэж байдгийн утгыг эх хэлний ижил төстэй санааг илэрхийлдэг аргатай хэрхин харьцуулж үздэг юм бэ гэдгийг харая.. Энэ цагийн хэлбэрийг Монгол хэлнээ “-МУЙ” гэдэг дагаварын тусламжтайгаар үзүүлдэг байна. Энэ тухай Ри багшийн айлдсанаас хагас хугас эши татая: <<“...-МУЙ, -МҮЙ” гэж угтаа “БУЙ” гэдгээс гарсан бөгөөд “...-на, -нэ, -но, -нө”-гөөс ялгаатай. ТэгНЭ, ингэНЭ гэдгийн “...-НА/...-НЭ” бол ирээдүйг заана. “Бороо орНО” гэвэл бороо орохыг зааж, одоо ороогүй, орох юм гэсэн утгатай, болоогүй юмыг заажээ. “СүндэрлэМҮЙ” гэвэл “сүндэрлэн БУЙ” гэсэн санааг үзүүлж, хийсвэрлэн бодвол одоо нүдэнд “сүндэрлэх” нь эс үзэгдэвч, “сүндэрлэн БУЙ” гэсэн учраас ярианы хэлэнд, нүдний өмнө байгаа тодорхой юман дээр тийнхүү хийсвэрлэх хэрэгцээ үгүй тул, “-МУЙ” бүхий хэлбэр бараг хэрэглэхгүй шахуу ажээ.

Бичигт, тэр гэж толгойгоороо дохин, гараараа заахгүй юмыг хийсвэрлэн дүрслэж үзүүлэхэд “-МУЙ” гэдэг хэлбэр хэрэглэх нь санааг тодорхой болгох их нарийн чадалтай арга ажээ.

Ярианд, бид жишээлбэл, НАР зааж хэлэхдээ, НАР гарсан, НАР гарлаа, НАР гарч байна, НАР гарах нь, НАР гарна гэж НАРны гарсан гараагүйг тодорхой заахаас бус, хийсвэрлэн, НАР өчигдөр ч гарсан, өнөө өглөө ч гарсан, маргааш ч гарна гэсэн санааг хийсвэрлэн, НАР буй учраас, буй цагтаа гаран буй гэж хэлдэггүй.

Гэтэл бичигт хийсвэрлэн бодоход НАР буй болсон цагаас гарч байсан, гарсаар ирсэн, гарлаа, гарч байна, гарах бий, гарна, гарах болно гэдгийг нэг үгээр нэвтрүүлэн сэдхүүлэх хэрэгцээ олон гарна. Тэгэхэд, НАР гарМУЙ гэсний “гарМУЙ” гэдэгт гарсан, гарч байгаа, гарсаар ирсэн, гарч байна, гарна, гарах болно гэсэн нь цөм энэ БУЙ гэдгийн утга буюу “-МУЙ” гэдэг хэлбэрт цөм шингэн багтжээ.>> хэмээжээ. Нэг үгээр хэлбэл, одоо өнгөрсөн ирээдүй гурван цагаа хам үзүүлдэг сонин арга байна.

Инжа өвөөгийн номд: “Үеэс тасархай сайхан хүн арга үгүйеэ эчнээ гомдлыг залгиМУЙ” хэмээжээ.

Энэ шинэ аргын гол санаа нь бол манай хэлээр энэ санааг ингэж гаргадаг байхад Инг хэлээр яаж илэрхийлдэг юм бол гэдгийг үзүүлдэгт оршино.

Одоо утганаас нь жаахан гэгэээ үзэгдэх, туяа татах янз байна уу? Эх хэлнийхээ энэ сайхан чадлыг мэдэхгүй хүн, яаж ч харь хэл үздэг юм бол, бүү мэд. Энэхүү “-МУЙ” –г өдгөөгийн сайн эрс “-ДАГ/-ДЭГ” гээд байх шиг байна. Энэ “-ДАГ/-ДЭГ” нь угтаа одоо цагт үйлт нэр гэдгийн дагавар юм шиг ээ. Үйлъүгийн цаг заасан зүйл биш. Үйлъүг үйлт нэр хоёроо ялгахгүй байж харь хэл үзээд хэрэг байдаг юм байх даа. Монгол хэлний багш нар юу зааж байгаагаа мэддэг болов уу, Ардын багш л гэх юм, Гавьяат багш л гэх юм бүү мэд. Эх хэлий минь устгасан гавьяа нь юм байх даа. Боловсролын яамны энэ нэг асман эр Монгол хэлийг нэг дуусгах нь ээ. Бага ангид нь харь хэл үзүүлээд, дунд ангид нь эх хэлий нь заадаг ёс өөр газар байдаггүй байх. Кирилл бичиг бол Монгол хэлний хамуу, таарах ч үгүй. Кириллээр нэрээ ч зөв бичдэг багш энэ Монгол хэлний ангуучид дотор байхгүй. Та ч нэрээ шал буруу бичиж байгаа. Нэрээ дуудаад нэг үз, бичсэнээ нэг дуудаад үз. Тэмээ ямаа хоёр шиг юм байх бий.

Ри багшийн “МОНГОЛ БИЧГИЙН ХЭЛНИЙЗҮЙ” гэдгийг хэвлүүлж, кирилл бичгийн багш нарт үнэгүй өгч судлуулах хэрэгтэй. ХЭЛ үгүй болсон, түүнээсээ улбаалаад ухаангүй болсон, ХИЛ үгүй болсон, түүнээсээ ишлээд тусгаар тогтнолгүй болж дээ. Эх орноо зарсан дүндгэрүүд нь сайд дарга хийгээд эх орноо өмөөрсөн нь шорон гянданд суудаг ёс дэлгэрэв. Манжаас доор болжээ, Манжийн буянд бид өдий дайтай яваа шүү. Хятад гэж юу байсан юм бэ? Нохойн баас! Босох цаг болсон!!! Одоо эх орноо харийнхнаас чөлөөлөх шудрага дайн эхлэх болно.

WELCOME to the REVOLUTION (Хувьсхалд тавтай морилно уу,)

Revolution (хувьсхал), says (өгүүлмүй) Webster`s (^үВесэтерийн тольд), is (бол) “a dudden (гэнэтийн, гэв гэнэтийн), radical (эрс тэс, эрс тас, ташхи ондоо, тэс өөр), or (эсвээс) complete (бүрэн, бүрэн гүйцэд, тэр чигээр нь, орвонгоор нь) change (өөрчлөх, халах,)... a basic (суурь ёзоороор нь, ул сууриар нь, үндэс сууриар нь, уг ёзоороор нь) reorientation (барих чигээ солих, зүглэх баримжаагаа халах, зүг хандлагаа эргүүлэх ).”

ХУ нам өнгөрчээ. ХУВЬСГАЛТ гэдгээсээ салаад ХУлих нам болох гээд байна аа даа. Намын нэр бузарласан хэдэн хогийн юмнууд, нэрий нь солихоор сайхан болох юм яриж олны толгойг эргүүлж сууна. Нэрий нь биш нүгэлтэн дарга сайд нары нь солих хэрэгтэй байхгүй юу. Нөгөө хулгайчууд чинь ямар ч нэртэй намд байсан адилхан л цуслаж эх орны минь үлдсэн жаахны нь дуусгана шүү дээ. ХУжаа нам гэвэл үнэнд арй ойртох байх. ХУБИСХАЛ гэдэг үгээс айх хэрэггүй, ХУЛГАЙЧ сайд даргаа солих хэрэгтэй. Идээд цадчихсан, одоо 12 он хүртэл нэр энэ тэрээ сольж хугацаа хожих нь л дээ. ХУЛГАЙЧИДЫН НАМ гэвэл бүр их зохимжтой болно.

THE PRESENT SIMPLE TENSE = Төгсөөгүй явцтай үйлдлийн одоо цагийн хэлбэр

ХЭЛ СУРАХ ШИНЭ АРГА

Харь хэл сурах шинэ арга гэхээр та ихэд гайхаж байгаа байх л даа. “Ухаан буй бөгөөс аливаа хэрэгт аргыг олж чадах тул эрдэм сур!” хэмээсэн нь ухаантай л байвал юмны арга олоод байх юм байна гэсэн санааг өгүүлжээ. Даан ч ухаангүй болохоор “Гөүлдэн Бридж” рүү ч нэг гүйгээд л, “Кембридж” рүү ч нэг харайгаад л, энэ нь сайн гэхээр энэ рүү ч нэг үсчээд л, тэр нь сайн гэхээр тэр лүү ч нэг үсчээд, мөнгө ч байхгүй, сурсан ч юм байхгүй, нас дөч хүрч, “What is your name?”–ээс өөр юмгүйгээр энэ сайхан орчлонг гээх хэрэг гардаг бололтой. Сурах аргаа олохгүй байна гэсэн үг. Инг хэлний загасчины аманд хамаг мөнгөө, хамаг цагаа, хамаг мэдрэлээ өгч, баахан зальтай хулгайч нар суусан Инг хэлний зах зээлийн цүнхээлд унаж үхэцгээвэй хөөрхий. Боловсролын яамны сайд гэсэн энэ нэг ярваа юмыг харахаар нүд хорсож, нулимс гоожиж байна. Энэ их мулгуу моншин дүндгэр дүнхүү амьтан юм аа.

Инг хэл талаас нь үздэг байсан цаг нэгэнт өнгөрч, эх хэл, ээжийнхээ хэл талаас үздэг шинэ арга нэвтэрч газар авч байна. Эх хэлээ мэдэхгүй юм чинь, ээжийнхээ хэлний үнэмлэхийг Инг хэлний хог дээр хаячихсан болохоор аль ч арга нь бидэнд таарахгүй бололтой. Тэгэхээр Инг хэл сурна гэсэн тооцоо алга болжээ. “Инг хэл” гэсэн нэг сайхан хангай дүнхийгээд бараа нь харагдаад байдаг, хүрч очиж чаддаггүй ээ. Яваад л байдаг, яваад л байдаг. Ойртож очих янз алга байна. Эх хэлний диваажин харь хэлний хангай хоёрын завсарт орших, “Хадны завсар хавчуулагдсан Халиуны зулзага хөөрхий” ч бил үү нэг иймэрхүү юм шиг болжээ. Тэндээ хавчуулаастай мажийх бололтой. Өчнөөн амьтан мажийсан харагдана билээ. Эх хэлээ (“Инг хэлтнүүд энэ эх хэл гэдгийг mother-tongue буюу эхийн хэл гэдэг юм байна.) сайн сурч байж харь хэл үздэг бололтой. Тэгэхгүй бол нэг асман юм явсаар таалал төгсдөг бололтой. Инг хэл ч байхгүй, эх хэл ч умаахан нэг тийм булчирхай болдог бололтой. Тавь жаран жил амьд явагчаан болох гэж тамаа цайчих юм байна л даа. Яагаад Инг хэл сурч болдоггүйн нууц нь эх хэлээ мэддэггүйд оршном бөлгөө.

Энэ аргаар бол хэдэн томьёо л үздэг юм байна. Нэг томьёо мэдээд авбал түүндээ үгий нь солиод л үржүүлээд өч төчнөөн өгүүлбэр болгодог юм байна.

“Би үүнийг хийх ЁСТОЙ.”

гэж эх хэл талаасаа бодоод үүнийг Инг хэлээр хэрхин илэрхийлдэг юм бол гэдгий нь мэдэж авдаг байна.

“I MUST do it.” (өөрөө өөртөө тушааж байна)

“I HAVE TO do it.” (тодорхой учир шалтгаан үүнийг хийх ёстойг шаардаж байгаа юм байна.)

“I AM TO do it.” (үүнийг хийнэ барина хэмээн хүн хартай тохирсон тохиролцсоноос хийх ёстой болж байна)

“I OUGHT TO do it.” (үүнийг хийхгүй бол болохгүй, хийвэл зохино, хийх л ёстойгоос хойш хийж үзэх хэрэгтэй)

За тэгээд ёстой гэж хэлдэг санааг гаргадаг ийм томьёорхуу юмыг мэдээд авсан хойно, DO – ХИЙ- гэдгийнхээ оронд дуртай үйлъүгээ тавиад өгүүлбэрээ үржүүлэн олшруулаад санаагаа гаргаад яваад байх бололтой. Eat, sleep, go ... гээд дуртай үгээ тавиад үз. Болж байна уу? Болж байвал их сайн байна.

I MUST go to work. = Би ажилдаа явах ЁСТОЙ.

I HAVE TO go to work. = Би ажилдаа явахгүй бол ЁСТОЙ БОЛОХГҮЙ. (жижүүртэй байж болно, ээлж солих цаг болсон байж болно, аргагүйдээд, аргагүйн эрхэнд шахагдаад явж байгаа хэрэг)

I AM TO go to work. = Би ажил руугаа явах хэрэгтэй. (даргатайгаа уулзах цаг нар болзсон байж болно, цалингаа авах гээд няравтайгаа цаг нараа товлосон байж болно)

I OUGHT TO go to work. = Би ажил руугаа явмаар байна, Надад ажилдаа очих хэрэг байгаа.